تفاوت بیش فعالی و شیطنت در کودکان چیست؟
یکی از دغدغه‌های این روزهای والدین تشخیص تفاوت بیش فعالی با بازیگوشی فرزندان‌شان است تا بتوانند بهتر برای درمان بیش فعالی تصمیم بگیرند. بی‌شک شما هم این روزها واژه (ADHD) را در فضای مجازی یا اطرافیان خود بارها شنیده‌اید و هربار که یک کودک پرانرژی را می‌بینید، بخشی از ذهنتان درگیر مسئلۀ ADHD می‌شود. اما به راستی، هر شیطنتی یعنی بیش فعالی؟ چه تفاوتی بین بیش فعالی و شیطنت بچه‌ها وجود دارد؟ امروز ما در مجله روانشناسی، قصد داریم درباره بیش فعالی، تفاوت بیش فعالی و شیطنت کودکان با شما صحبت کنیم. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
ADHD در دختران و پسران چگونه به نظر می‌رسد؟
برای پاسخ به این پرسش یک جواب کامل و جامع وجود ندارد. در هر کودکی بیش فعالی به صورت متفاوتی ظاهر می‌شود. اما باید هر حواس پرتی یا شیطنت کودکانه را بارقه‌ای از بیش فعالی دانست؟ پس چه تفاوتی میان بازیگوشی و انرژی بالای بچه‌ها وجود دارد؟
تفاوت بین بیش فعالی با بازیگوشی در چیست؟
بچها انرژی زیادی دارند، مدام در صندلی‌هایشان تکان می‌خورند، وقتی به آن‌ها می‌گویید، راه بروند، می‌دوند، ما بین تمیزکردن اتاق‌شان شروع به بازی با اسباب‌بازی‌هایشان می‌کنند و … این‌ها تمامی علائم طبیعی دوران کودکی است. پس چگونه می‌توان تفاوت بیش فعالی با بازیگوشی را تشخیص داد؟ سطح انرژی، مدت زمان توجه، و تمرکز کودک شما می‌تواند کمکتان کند تا ببینید آیا رفتارش مناسب با سنش است یا نه!
چگونه می‌توان تشخیص داد، کودک ADHD دارد؟
نشانه‌های ADHD تقریباً در همۀ کودکان وجود دارد و با سطح رشد آن‌ها ارتباط نزدیک دارد. اما، چگونه می‌توان تشخیص داد که کدام کودکان واقعاً معیارهای ADHD را دارند؟ تفاوت بیش فعالی با بازیگوشی چیست؟
باید بگوییم، پاسخ این پرسش‌ها واضح نیست. با این حال، آکادمی روانپزشکی کودک و نوجوان و انجمن روانشناسی آمریکا دستورالعمل‌هایی برای کمک به تصمیم‌گیری درست ارائه می‌دهد. در هنگام بررسی تشخیص ADHD به سوالات زیر توجه کنید:
- چقدر رفتارهای کودک شدید است؟
- کودک با بیش فعالی چقدر آسیب یا مشکل ایجاد می‌کند؟
- رفتار کودک چقدر از رشد طبیعی خارج است؟
- این رفتارها چقدر بر یادگیری بچه تأثیر می‌گذارد؟
- این رفتارها بر روابط او با خانواده و همسالانش تأثیر گذاشته‌است؟ چقدر تأثیر گذاشته؟
- آیا او رفتارهای تکانشی‌اش را همواره انجام می‌دهد یا محدود به فضای خاصی مثل مدرسه، خانه و … است؟
مراحل تشخیص بیش فعالی چیست؟
نمی‌توان به راحتی کودکی را صرفا به خاطر شیطنت گفت که بیش فعال است. برای تشخیص ADHD در کودکی یک رویکرد تیمی لازم است که شامل پزشک کودک، والدین، معلم کودک، مشاور مدرسه و افرادی که مراقب بچه هستند و خود کودک است. فرآیند تشخیص بیش فعالی در بچه‌ها شامل مراحل زیر است:
- بررسی کامل تاریخچه پزشکی و خانوادگی بچه از هر دو طرف مادر و پدر
- معاینه فیزیکی
- مصاحبه با والدین و کودک
- مقیاس‌های ارزیابی رفتار که توسط والدین و معلمان بچه تکمیل می‌شود
- مشاهده و بررسی خود کودک
- ارزیابی روانشناختی در صورتی که نگرانی‌هایی درباره یادگیری وجود دارد (با این حال، تست‌های روانشناختی برای تشخیص ADHD الزامی نیست.)
انواع بیش فعالی در کودکان
ADHD به 3 صورت در بچه‌ها بروز می‌کند:
1.بی‌قراری
یک تحقیق نشان داده است، میزان مقاومت و استقامت بچه‌ها با ورزشکاران برابر است و آن‌ها همواره دوست دارند، دنیای اطرافشان را کشف کنند. اما اگر فعالیت کودک مناسب زمان یا محیط اطرافش نیست، ممکن است، بی‌قرار باشد.
نشانه‌های بی‌قراری در بچه‌ها
- هنگام بازی در فضای بسته داد و فریاد زیاد می‌کند.
- قادر به نشستن به‌طور ثابت نیستند.
- دستانشان را مدام حرکت می‌دهند.
- به دلیل حرکت سریع، با اجسام زیاد برخورد می‌کنند.
- مدام بازی‌های خشونت‌آمیز انجام می‌دهند.
- زیاد صحبت می‌کنند. (از جمله جواب دادن ناگهانی و صحبت کردن با دیگران)
- به‌راحتی عصبانی می‌شوند.
2.کم‌توجهی
کودکان به طور طبیعی مدت زمان توجه‌شان کمتر از بزرگ‌ترهاست و این مسئله ربطی به بیش فعالی و شیطنت آن‌ها ندارد. اما؛ با گذشت زمان، به تدریج، قدرت تمرکز آن‌ها بیشتر می‌شود و بهتر می‌توانند متمرکز بمانند. اما کودکانی که مشکل تمرکز دارند:
- به‌راحتی حواسشان پرت می‌شود.
- سریع از انجام کاری خسته می‌شوند.
- در سازماندهی و مدیریت کارها مشکل دارند.
- به دلیل عجله و شتاب، مدام اشتباهات بسیار ساده‌ای انجام می‌دهند.
- اغلب اشیاء را گم یا فراموش می‌کنند که کجا گذاشته‌اند؟
- در گوش کردن صحبت دیگران مشکل دارند.
- در انجام تکالیف مدرسه یا وظایف و مسئولیت‌هایشان در خانه مشکل دارند.
کودکانی که مشکل تمرکز دارند، گاهی به «هایپر فوکوس» مبتلا می‌شوند. این بچه‌ها، وقتی چیزی مثل بازی دیجیتالی، کتاب و … را پیدا می‌کنند که به آن به شدت علاقه‌مند باشند، تمام تمرکزشان را در انجام آن و یا صحبت درباره‌اش می‌گذارند.
3.اختلالات تکانه‌ای
منظور از اختلالات تکانه‌ای این است که فرد کنترلی روی رفتارش ندارد و قادر به مدیریت آن نیست. بچه‌ها حدود 5 یا 6 سال، بهتر می‌تواند رفتار خود را مدیریت کنند. این پیشرفت در دخترها بیشتر از پسرها مشهود است. با این حال، نشانه‌های ADHD که موجب تفاوت بیش فعالی با بازیگوشی می‌شود، عبارت‌اند از:
- برای جلب توجه به صورت غیرطبیعی رفتار می‌کند.
- دنبال‌کردن قوانین برایش دشوار است.
- رفتار تهاجمی دارد.
- وقتی اشتباه می‌کند یا مورد انتقاد قرار می‌گیرد، به شدت ناراحت می‌شود.
- نمی‌تواند درک کند که چگونه کلمات یا اعمالش بر دیگران تأثیر می‌گذارند!
- نوجوانانی که تکانشی رفتار می‌کنند، در مقایسه با هم‌سن‌هایشان ریسک بیشتری می‌کنند.
چه موقع باید برای بچه‌ها از درمانگر کمک گرفت؟
اگر فرزند شما می‌تواند حداقل بعضی اوقات ساکت بنشیند، تمرکز کند یا خودش را کنترل کند، رفتار مناسب سنش را دارد. اما اگر او زیر 17 سال است و بیش از 6 تا از علائم اشاره شده (برای افراد بالای 17 سال، 5 علامت یا بیشتر) را دارد، وقتش رسیده که از یک درمانگر کمک بگیرید.
از هر 10 بچه زیر 17 سال، یک نفر ADHD دارد. اما مشکلات سلامتی دیگر همچون کم‌شنوایی، اختلالات یادگیری، اضطراب یا افسردگی، مشکلات خواب (مثل آپنه خواب یا کم خوابی) نیز موجب بروز رفتارهای مشابه بیش فعالی می‌شود.
درنهایت، اگر متوجه تفاوت بیش فعالی و شیطنت نشدید، پیشنهاد می‌کنیم با پزشک فرزندتان مشورت کنید. آن‌ها می‌توانند از شما و فرزندتان سوال‌های بیشتری بپرسند و بهتر بفهمند چه اتفاقی می‌افتد. اگر به نظر برسد که فرزندتان نیاز به آزمایش دارد، ممکن است، شما را به یک متخصص ارجاع دهند.
اگر فرزند شما ADHD یا بیماری دیگری دارد، مشاوره، دارو و حمایت اضافی در مدرسه می‌تواند کمک‌کننده باشد.
«مرکز روان‌تحلیلی ایرانیان» یک فضای مناسب برای تشخیص بیش‌فعالی کودکان است. این مرکز با استفاده از افراد متخصص و حرفه‌ای همراه شما در مسیر تشخیص ADHD است. با ما تماس بگیرید و از خدمات حرفه‌ای ما در این زمینه کمک بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید