علت ترس کودکان چیست؟ + روش های بهبود و درمان آن‌ها

ترس کودکان می‌تواند ریشه در مشکلات ارتباطی، تنش‌های خانوادگی، تجربه‌های تلخ و دردناک گذشته، تغییر محیط، فقدان والدین و مواردی مانند آن داشته باشد. وجود ترس و اضطراب، ممکن است، زندگی کودک را مختل کند و تأثیر جبران‌ناپذیری بر او بگذارد؛ بنابراین درمان ترس کودکان اهمیت فراوانی دارد. در این صفحه از مجله روان شناختی به بررسی علت ترس کودکان و روش‌های بهبود آن می‌پردازیم.

شما می‌توانید درصورت نیاز با مراجعه به بهترین کلینیک روانشناسی کودک و نوجوان  ریشۀ ترس‌های فرزند خود را بیابید و اقدامات مورد نیاز را برای درمان آن انجام دهید.

ریشۀ ترس کودکان چیست؟

ترس در کودکان یک واکنش طبیعی و معمول به موقعیت‌های ناآشنا، جدید و گاه تهدیدآمیز است. این ترس‌ها می‌توانند ناشی از تجربه‌های دردناک، تخیل قوی یا تغییرات محیطی باشند. درحالی‌که برخی ترس‌ها بخشی از روند طبیعی رشد کودکان هستند، برخی دیگر نیاز به توجه و حمایت ویژه دارند.

تجربه‌های جدید و ناآشنا

کودکان به‌دلیل کمبود تجربه و شناخت از دنیا، ممکن است از موقعیت‌ها، افراد و محیط‌های جدید بترسند. این ترس‌ها اغلب؛ در مواجهه با چیزهایی که برای اولین‌بار با آن‌ها روبرو می‌شوند، مانند رفتن به مدرسۀ جدید یا ملاقات با افراد ناآشنا، رخ می‌دهد.

تجربه‌های دردناک گذشته (تروما)

تروما می‌تواند تأثیر عمیقی بر روان کودک بگذارد و منجر به ترس و اضطراب او شود. حوادثی مانند تصادف، بیماری شدید، طلاق والدین، یا از دست‌دادن یک عزیز، می‌توانند ترس‌های طولانی‌مدت را در کودکان ایجاد کنند.

تخیل قوی

کودکان دارای تخیل بسیار قوی هستند و این می‌تواند منجر به ترس‌های خیالی شود. ترس از موجودات تخیلی، هیولاها، یا تاریکی اغلب؛ در سنین پایین‌تر شایع است. این ترس‌ها ممکن است ناشی از داستان‌ها، فیلم‌ها، یا حتی بازی‌های کودکانه باشد.

تأثیرات محیطی و اجتماعی

کودکان محیط پیرامون خود را به‌دقت مشاهده می‌کنند و به‌راحتی تحت‌تأثیر آن قرار می‌گیرند. زندگی در محیط‌های پرتنش یا ناامن، مشاهدۀ دعواهای والدین یا نگرانی‌های اجتماعی مانند جنگ یا بلایای طبیعی، می‌تواند ترس و اضطراب را در کودکان تشدید کند.

تغییر در روند زندگی

تغییرات بزرگ در زندگی مانند اسباب‌کشی، شروع مدرسه، یا آمدن یک نوزاد جدید می‌تواند منجر به احساس عدم اطمینان و ترس در کودکان شود. این تغییرات می‌توانند برای کودکان ترسناک یا تهدیدآمیز به‌نظر برسند.

روش‌های بهبود و درمان ترس کودکان

ترس کودکان ممکن است به‌مرور زمان و با بزرگ‌تر شدن کودک از بین برود، اما در مواردی که موجب اختلال در زندگی و آرامش کودک و والدین شود، نیاز است که پس از علت‌یابی، اقدام‌های اساسی و موردنیاز برای درمان ترسیدن کودکان انجام شود.

گفت‌و‌گو و گوش دادن

یکی از مهم‌ترین گام‌ها در درمان ترس کودکان، گفت‌وگو و گوش دادن به آن‌هاست. والدین باید بادقت به کودکان گوش دهند و به آن‌ها اجازه دهند تا احساسات خود را بیان کنند. با ایجاد یک محیط حمایتی و امن، کودکان احساس می‌کنند که می‌توانند بدون ترس از قضاوت‌شدن، دربارۀ ترس‌های خود صحبت کنند.

ارائۀ اطلاعات لازم و آموزش

یکی از دلایل اصلی ترس کودکان، عدم آگاهی و شناخت است. والدین می‌توانند با ارائۀ اطلاعات صحیح و متناسب با سن کودک، به او کمک کنند تا موقعیت‌ها و تجربه‌های جدید را بهتر درک کند. برای مثال، توضیح دادن به کودکان در مورد شب و تاریکی، یا دلیل مراجعه به پزشک، می‌تواند به کاهش ترس‌های آن‌ها کمک کند.

تشویق به روبه‌رو شدن با ترس

مواجهۀ تدریجی با ترس‌ها یکی از روش‌های مؤثر برای کاهش ترس کودکان است. والدین می‌توانند بچه‌ها را تشویق کنند تا به‌تدریج و در حضور آن‌ها با موقعیت‌های ترسناک روبرو شوند. برای مثال، اگر کودکی از تاریکی می‌ترسد، می‌توان با روشن کردن یک چراغ خوابِ کوچک شروع کرد و به‌تدریج نور را کاهش داد تا کودک به تاریکی عادت کند.

ایجاد محیط امن و حمایتی

ایجاد یک محیط امن و حمایت‌کننده در خانه به کودکان کمک می‌کند تا احساس امنیت و آرامش کنند. این محیط شامل حضور فعال و پشتیبانی والدین است. والدین باید به کودکان نشان دهند که همیشه در دسترس هستند.

استفاده از داستان‌ و بازی‌

داستان و بازی‌ ابزارهای قدرتمندی برای درمان ترسیدن کودکان هستند. داستان‌های کودکانه دربارۀ قهرمان‌هایی که با ترس‌های خود مقابله می‌کنند، می‌توانند برای کودکان الهام‌بخش باشند. بازی‌های نقش‌آفرینی نیز به کودکان کمک می‌کنند تا ترس‌های خود را به شیوه‌ای غیرمستقیم بیان کرده و یاد بگیرند که با آن‌ها کنار بیایند.

تقویت اعتمادبه‌نفس

اعتماد‌به‌نفس بالا می‌تواند به کودکان کمک کند تا با ترس‌های خود بهتر مقابله کنند. آن‌ها باید یاد بگیرند که بر توانایی‌های خود تمرکز کنند و به ارزش‌های خود ببالند. با تشویق و تحسین موفقیت‌های کوچک، والدین می‌توانند به تقویت اعتماد‌به‌نفس و عزت‌ِنفس کودکان کمک کنند.

استفاده از تکنیک‌های ایجاد آرامش

تکنیک‌های ایجاد آرامش مانند تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن می‌توانند به کودکان کمک کنند تا با استرس و ترس خود بهتر کنار بیایند.

تنظیم خواب کودک

تنظیم خواب کودکان نقش مهمی در سلامت روانی و جسمی کودکان ایفا می‌کند و می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر کاهش ترس و اضطراب آن‌ها داشته باشد. خواب ناکافی یا بی‌کیفیت می‌تواند ترس‌ها و اضطراب‌های کودکان را تشدید کند، درحالی‌که خواب منظم و باکیفیت می‌تواند به کاهش این احساسات کمک کند. با ایجاد یک روال خواب منظم، فراهم کردن محیط خواب مناسب و انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش قبل از خواب، می‌توان به بهبود کیفیت خواب کودکان کمک کرد.

درخواست کمک حرفه‌ای در صورت لزوم

اگر ترس‌های کودک به حدی شدید است که زندگی روزمرۀ او را مختل می‌کند، ممکن است نیاز به کمک یک مشاور یا روان‌شناس کودک باشد. درمان‌های حرفه‌ای مانند رفتاردرمانی – شناختی می‌تواند به کودکان کمک کند تا با ترس‌های خود مقابله کرده و مهارت‌های لازم را برای برطرف کردن آن‌ یاد بگیرند. شما می‌توانید با مراجعه به روانشناس کودک در تهران از خدمات مشاوره و روان‌درمانی استفاده کنید.

سخن پایانی

تجربه‌های ناگوار، بیماری‌ها، فقدان مادر یا پدر، جنگ یا بلایای طبیعی، رفتن به محیط جدید و مواردی نظیر آن هریک می‌توانند ایجادکنندۀ ترس کودکان باشند. گاهی کودکان بدون دلیل خاصی و بر اثر مسائل ژنتیکی و بیولوژیکی دچار ترس و اضطراب می‌شوند. خوشبختانه با بررسی و ریشه‌یابی علت ترس کودکان می‌توان نسبت به درمان آن اقدام کرد.

درمان ترسیدن کودکان از روش‌های مختلفی مانند گفت‌و‌گو، آموزش مهارت‌های ارتباطی، استفاده از داستان‌ها و بازی‌ها، شرکت در کلاس‌های گروهی، آموزش والدین، جلسات مشاوره و روان‌درمانی و درصورت لزوم، دارودرمانی صورت می‌گیرد. درمان ترس کودکان نیازمند صبر و همکاری همه‌جانبۀ خانواده است.

betterhealth