روش‌های کاهش اضطراب جدایی کودکان در مدرسه
در سال‌های اول زندگی بچه‌ها، اضطراب جدایی، یک امر طبیعی است. این مسئله معمولا تا حدود 3 سالگی در بچه‌ها وجود خواهد داشت اما شدت آن به تدریج کمتر می‌شود. اما والدین، معلم‌ها، مربیان و یا افرادی که از کودکان مراقبت می‌کنند، چطور می‌توانند در کاهش اضطراب جدایی کودکان موثر باشند؟ در این مطلب از مجله روانشناختی قصد داریم به اضطراب جدایی، علائم آن و روش‌های کاهشش اشاره کنیم. پس در ادامه مطلب همراه ما باشید.
اضطراب جدایی چیست؟
براساس آنچه که سایت (teachstarter) می‌گوید: «آکادمی کودکان آمریکا» (AAP) اضطراب جدایی را به عنوان «ناراحتی که کودکان هنگام جداشدن از مراقبان اصلی خود نشان می‌دهند» تعریف می‌کند. این اضطراب معمولا از 8-7 ماهگی که نوزاد شروع به درک مفهوم پایداری اشیاء می‌کند، ابراز می‌شود. در 18 ماهگی کودکان می‌توانند متوجه شوند که والدین یا مراقب‌های آنها گاهی اوقات نیستند و این مسئله ممکن است، برای‌شان مشکلساز باشد و احساس اضطراب و نگرانی کنند. این اضطراب ممکن است بعد از چند وقت کاهش پیدا کند و دوباره زمانی‌که کودک به پیش‌دبستانی یا مدرسه می‌رود، شدت پیدا می‌کند.
علائم اضطراب جدایی در کودکان نوپا چیست؟
تشخیص اضطراب جدایی معمولاً آسان است. برخی از نشانه‌ها عبارت‌اند از:
- وابستگی بیش از حد هنگام ترک آنها
- گریه یا چسبیدن به شما در موقعیت‌های جدید (۶ ماهگی تا ۳ سالگی)
- امتناع از خوابیدن بدون حضور شما یا یک مراقب دیگر
- گریه‌های شبانه و بی‌خوابی، در صورتی‌که قبلاً بدون مشکل می‌خوابید.
چگونه می‌توانید از فرزندتان در برابر اضطراب جدایی حمایت کنید؟
«یونیسف» اعتقاد دارد، اگر مجبورید، زمان کوتاهی فرزندتان را تنها بگذارید، به جای این‌که احساس گناه کنید، به فرزندتان کمک کنید تا یاد بگیرد، احساساتش را بدون شما کنترل و مدیریت کند. این کار موجب داشتن فرزندانی مستقل در آینده خواهد شد. از جمله اقدام‌های سازنده درباره کاهش اضطراب جدایی کودکان کوچک و نوپا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
درباره کارهایی که پس از برگشت با هم انجام خواهید داد، با آنها صحبت کنید.
یکی از دلایل عمده اضطراب جدایی در بچه‌ها این است که نگران هستند، والدین‌شان به‌خصوص مادر دوباره پیش آنها باز نگردد. یکی از روش‌های موثر برای کاهش اضطراب جدایی کودکان، این است که از برنامه‌هایی که وقتی برمی‌گردید و قرار است با هم انجام دهید با کودک صحبت کنید. به طور مثال بگویید: «وقتی کارم تموم شد، میام دنبالت و می‌ریم پارک تاب بازی کنیم.»
جدایی‌های کوتاه را تمرین کنید.
از جمله روش‌های موثر در کاهش اضطراب جدایی کودکان این است که ابتدای امر، مدت زمان کوتاهی فرزندتان را پیش یک دوست یا آشنای مورد اعتمادتان بگذارید و ببینید چطور پیش می‌رود. این کار کمک می‌کند که فرزندتان به مرور به جداشدن از شما را عادت کند و رفتارهای پرخاشگرانه نداشته‌باشد.
یک وسیله آرامش‌بخش به او بدهید تا با خود همراه داشته‌باشد.
وقتی کودکتان قرار است، مدتی دور از شما باشد، یک وسیله آرامش‌بخش که دوست دارد را به او بدهید. به‌طورمثال، عروسک یا پتوی مورد علاقه‌اش را به او بدهید تا همه جا با خود ببرد. اگر چیزی ندارد، می‌توانید به او معرفی کنید. این وسیله کمکش می‌کند، وقتی شما نیستید، خودش را آرام سازد.
هنگامی که می‌ترسد، آرامش کنید.
صحبت‌کردن و گوش‌دادن به دغدغه‌های بچه‌ها یکی از راهکارهای موثر در کاهش اضطراب جدایی کودکان است. با آنها با مهربانی و همدلی برخورد کنید، در آغوششان بگیرید و سعی کنید ارتباط غیرکلامی با آنها برقرار کنید و نگرانی‌هایشان را جدی بگیرید.
مراقب جدید را به‌تدریج به فرزندتان معرفی کنید.
آشنایی با آدم‌های جدید و اعتماد به آنها برای بچه‌ها کار آسانی نیست. یکی از روش‌های موثر که موجب کاهش اضطراب جدایی کودکان می‌شود، این است که پرستار، یا مراقب جدید را به تدریج به فرزندتان معرفی کنید، ابتدا چندبار کودک را با او در حضور خودتان آشنا کنید و اجازه دهید کودک با فرد جدید ارتباط برقرار کند و درنهایت، احساس تنهایی و غربت نکند.
یک خداحافظی کوتاه و شاد با فرزندتان داشته‌باشید.
انجام یک خداحافظی شاد و کوتاه، موجب کاهش اضطراب جدایی کودکان می‌شود. بی‌شک خداحافظی‌کردن برای شما هم سخت است، اما؛ سعی کنید، لبخند بزنید و مثبت باشید. بگویید که زود برمی‌گردید و زمان خداحافظی را طولانی نکنید. این کار به فرزندتان کمک می‌کند راحت‌تر با جدایی کنار بیاید.
اضطراب جدایی کودکان در مدرسه
اضطراب جدایی همانطور که اشاره کردیم فقط در مرحله نوپایی در بچه‌ها نیست، بلکه ممکن است در مراحل بعدی یعنی 3 تا 5 سالگی و حتی زمانی‌که بچه‌ها به مدرسه می‌روند نیز همراهشان باشد. در شرایط این چنینی آن چیزی که باید به آن توجه کنیم این است که این دسته از بچه‌ها به دلایل مختلفی همچون موارد زیر احساس امنیت در خود نمی‌کنند:
- بیماری یکی از والدین
- مرگ یکی از والدین
- طلاق پدر و مادر
- مشکلات خانوادگی والدین و تهدید یکی از آنها مبنی بر ترک خانه
- روش تربیت سختگیرانه والدین
- وجود والدین با سیستم حمایت‌گرانه شدید و همه‌جانبه (هلیکوپترانه)
- همیشه در دسترس بودن پدر و مادر
- کمبود شدید برخی از ویتامین‌ها
- رفتار اشتباه والدین و ترک به یک‌باره بچه‌ها
- تغییر مدام خانه و یا پرستارهای کودک
- سابقه بیماری مزمن در کودک
- وجود الگوی اضطرابی در خانواده
- تجربه کودک‌آزاری برای کودک
- رفتار خشک و آزاردهنده معلم یا کادر مدرسه.
نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان بالای 7 سال
- ترس و اضطراب از تنها ماندن و یا تنها خوابیدن
- ترس از اتفاق‌های بد برای خود یا والدین
- نگرانی مداوم درباره بیماری یا آسیب‌دیدن یکی از والدین
- کابوس‌های شبانه
- ناخن‌جویدن، شب‌ادراری، دل‌درد، تهوع و یا سایر مشکلات گوارشی
- گریه‌کردن و بهانه‌گیری برای مدرسه نرفتن
- چسبیدن بیش از حد به والدین.
چطور در کاهش اضطراب جدایی کودکان در مدرسه موثر باشیم؟
راهکارهای کاهش اضطراب جدایی کودکان در مدرسه تفاوت چندانی با روش‌های گفته شده در قبل ندارد اما از جمله اقدام‌های لازم در این رابطه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از روش درمان شناختی رفتاری (CBT)استفاده کنید.
درمان‌شناختی رفتاری، یکی از روش‌های موثر در کاهش اضطراب جدایی کودکان در مدرسه است. کودک در این شیوه یاد می‌گیرد که افکار نگران‌کننده خودش را شناسایی کند و آنها را با افکار واقع‌بینانه جایگزین سازد. افزون‌براین با تکنیک‌های آرام‌سازی و تنفس عمیق یاد می‌گیرد که وقتی مضطرب است، چطور خودش را آرام سازد.
به تدریج فرزندتان را در معرض شرایط جدید قرار دهید.
در این روش همانطور که قبلا هم اشاره شد، کودک را به‌تدریج با شرایط و محیط مدرسه آشنا سازید.
یک روال ثابت برای فرزندتان داشته‌باشید.
نغییرات مداوم و ناگهانی موجب افزایش نگرانی بچه‌ها می‌شود. یکی از روش‌های موثر در کاهش اضطراب جدایی کودکان در مدرسه، این است که یک برنامه ثابت برای خوابیدن، بیدارشدن، مدرسه و انجام تکالیف برای فرزند خود بگذارید و به آنها پایبند باشید.
مهارت‌های اجتماعی را در فرزندتان تقویت کنید.
بچه‌ها وقتی در مدرسه بتوانند با همکلاسی‌های خود ارتباط برقرار کنند و دوست شوند، به تدریج اضطراب‌شان کاهش می‌یابد. یکی از شیوه‌های موثر برای کاهش اضطراب جدایی کودکان در مدرسه این است که مهارت‌های دوست‌یابی را به آنها آموزش داده یا تقویت کنید.
با فرزندتان ارتباطتان را قوی‌تر کنید.
وقتی فرزندتان بتواند با شما صحبت کند و درباره نگرانی‌ها و افکارش حرف بزند به تدریج اضطرابش نیز کمتر خواهد شد. یکی از موثرترین روش‌های کاهش اضطراب جدایی کودکان در مدرسه این است که شما با آنها ارتباط قوی داشته‌باشید.
با معلم مدرسه فرزندتان یا مدرسه صحبت کنید.
ایجاد فضای آرام و دوستانه نیز روی کاهش اضطراب جدایی کودکان در مدرسه بسیار موثر است.
از مشاوره خانوادگی کمک بگیرید.
اگر با انجام روش‌های اشاره شده، اضطراب بچه‌ها کاهش پیدا نکرد، کمک‌گرفتن از یک مشاور برای این مسئله می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
مرکز روان تحلیلی ایرانیان چگونه می‌تواند در کاهش اضطراب جدایی کودکان کمکتان کند؟
مرکز روان تحلیلی ایرانیان با کمک مشاوران زبده و کارآمد می‌تواند با ارائه روش‌های فرزند پروری موثر در این زمینه به والدین کمک کند. از سوی دیگر، این مرکز دارای دورهای بازی درمانی کودکان است. بازی درمانی یا (Art therapy) یکی از شیوه‌های بسیار کارآمد و موثر در درمان اضطراب و نگرانی بچه‌هاست. کودکان با بازی‌کردن می‌توانند خود را در موقعیت‌های مختلف گذاشته و درباره مشکلات و نگرانی‌های خود با والدین یا مشاور صحبت کنند و حتی برای درمان نیز این شیوه به‌کار گرفته می‌شود.
خدمات مرکز روان‌تحلیلی ایرانیان فقط به این 2 دوره محدود نمی‌شود، می‌توانید از مشاوران ما برای درمان پرخاشگری کودکان و یا مشکلاتی همچون شب ادراری و جویدن ناخن کودکان نیز کمک بگیرید.
و اما سخن آخر
اضطراب جدایی کودکان می‌تواند به دلایل مختلف اتفاق بیفتد که در این مطلب به آنها اشاره کردیم. این مسئله در دوران نوپایی و حتی قبل از مدرسه‌رفتن ممکن است بارها برای بچه پیش بیاید. بهتر است پیش از شروع دورا مدرسه آنها، این فرصت را به بچه‌ها بدهید که در یک فضای مجزا همچون پیش دبستانی حضور داشته‌باشند و بتوانند این جدایی را تجربه کنند. ما در این نوشته راهکارهای متعدی را برای شما از منابع معتبر همچون unicef در این زمینه ارائه دادیم. با این همه چنانچه در این مسئله و یا مشکلات دیگر همچون جویدن ناخن، شب‌ادراری، پرخاشگری و … به راه حل جامعی نرسیدید. مرکز روان تحلیلی ایرانیان به عنوان بهترین کلینیک روانشناسی کودک و نوجوان، می‌تواند در حل این مشکل، کمکتان کند.
دیدگاهتان را بنویسید