درمان شب ادراری کودکان + علت و راهکار

شب ادراری: یک مشکل رایج در کودکان

شب ادراری مشکلی رایج در کودکان است که بسیاری از والدین با آن مواجه می‌شوند. حدود ۴۰ درصد از کودکان ۳ ساله این مشکل را تجربه می‌کنند و به طور معمول توانایی کنترل ادرار در شب تا سن ۵ یا ۶ سالگی تکمیل می‌شود. با این حال برخی از کودکان تا سنین بالاتر، حتی تا ۱۰ یا ۱۲ سالگی، همچنان با این وضعیت مواجه هستند.

علت این مشکل می‌تواند به عدم تکامل کامل سیستم عصبی، عدم توانایی مثانه در ذخیره کافی ادرار یا مشکلات روانی مربوط باشد. در برخی موارد تغییرات در زندگی خانوادگی یا محیط مدرسه نیز می‌تواند بر بروز این مشکل تاثیرگذار باشد. خوشبختانه با بزرگ‌تر شدن کودک و بالغ شدن سیستم‌های بدن، این مشکل به تدریج حل می‌شود و تنها درصد کمی از کودکان ممکن است با آن در سنین بالاتر مواجه شوند.

آشنایی با انواع شب ادراری در کودکان

• شب ادراری اولیه: در این نوع از شب ادراری کودکان، کودک از همان سال‌های ابتدایی زندگی به‌ طور مداوم در طول شب رختخوابش را خیس می‌کند. این وضعیت به‌طور معمول تا سنین بالاتر ادامه دارد و با بزرگ‌تر شدن کودک بهبود پیدا نمی‌کند. این نوع شب ادراری معمولا به دلایل ژنتیکی یا عدم بلوغ کامل سیستم عصبی مرتبط است.
• شب ادراری ثانویه: شب ادراری ثانویه زمانی رخ می‌دهد که کودک پس از مدت زمان مشخصی از کنترل کامل مثانه، دوباره شروع به خیس کردن رختخواب می‌کند. در واقع این مشکل به دلیل استرس یا تغییرات محیطی به وجود می‌آید و نیاز به بررسی و درمان دقیق‌تری دارد.

علل شب ادراری اولیه و ثانویه در کودکان

دلایل شب ادراری اولیه

• عوامل ژنتیکی: شب ادراری اولیه می‌تواند به‌طور ژنتیکی از والدین به کودک منتقل شود. اگر یکی از اعضای خانواده در دوران کودکی با این مشکل مواجه بوده، احتمال بروز آن در نسل‌های بعدی نیز وجود دارد.
• خواب عمیق: کودکانی که خواب بسیار عمیق دارند، ممکن است متوجه خیس شدن رختخواب نشوند و نتوانند به موقع از خواب بیدار شوند تا به دستشویی بروند.
• تنبلی در تخلیه مثانه: برخی از کودکان به دلیل عدم توجه به نیاز به تخلیه مثانه قبل از خواب با مشکل شب ادراری مواجه می‌شوند.
• ظرفیت کم مثانه: کودکانی که مثانه‌شان ظرفیت کافی برای نگهداری ادرار در طول شب را ندارد، ممکن است رختخواب خود را خیس کنند.
• ناتوانی در کنترل ادرار: برخی کودکان به دلیل ناتوانی در نگهداری ادرار خود در طول شب، با این مشکل مواجه هستند.
• بیش‌فعالی: شب ادراری در کودکان بیش فعال نیز دیده می‌شود، اگرچه این مشکل در همه کودکان بیش فعال وجود ندارد اما والدین این دسته از کودکان باید در ابتدا به دنبال درمان بیش فعالی کودکان باشند.

دلایل شب ادراری ثانویه

• عفونت مجاری ادرار: یکی از علل شایع شب ادراری ثانویه، عفونت مجاری ادرار است که با درد، سوزش و تکرر ادرار همراه می‌شود.
• عفونت کلیه یا مثانه: عفونت در این نواحی نیز می‌تواند منجر به شب ادراری شود.
• دیابت: کودکان مبتلا به دیابت نوع یک به دلیل مصرف زیاد مایعات و افزایش حجم ادرار ممکن است با مشکل شب ادراری مواجه شوند.
• عفونت مقعدی: عفونت‌های مقعدی که باعث خارش و ناراحتی می‌شوند، می‌توانند به شب ادراری منجر شوند.
• مشکلات عاطفی: تغییرات عمده مانند انتقال به مدرسه جدید یا تولد نوزاد، می‌تواند باعث بروز شب ادراری شود.
• ترس و اضطراب: مواجهه با ترس‌ها و اضطراب‌ها مانند تماشای فیلم‌های ترسناک، می‌تواند شب ادراری را تحریک کند.

با توجه به اینکه شب ادراری ممکن است مشکلات متعددی را برای کودک ایجاد نماید، بنابراین والدین باید به دنبال روش‌های درمان شب ادراری کودکان باشند.

راه‌های پیشگیری و درمان شب ادراری کودکان

• مراجعه به پزشک: اولین و مهم‌ترین اقدام در پیشگیری و درمان شب ادراری کودکان، مشاوره با پزشک است. پزشک می‌تواند علت شب ادراری در کودکان را شناسایی کرده و راه‌حل‌های مناسب برای رفع مشکل ارائه دهد.
• محدود کردن مصرف مایعات: از نوشیدن مایعات زیاد در ساعات نزدیک به خواب جلوگیری کنید. در طول روز مایعات کافی به کودک بدهید تا شب احساس نیاز کمتری به نوشیدن داشته باشد. در واقع این روش به طور چشمگیری می‌تواند به پیشگیری و درمان فوری شب ادراری کودکان کمک کند.
• کنترل رژیم غذایی: بررسی و اصلاح رژیم غذایی کودک می‌تواند به حل مشکل کمک کند. به این صورت ممکن است با حذف یا اضافه کردن مواد غذایی خاص، شب ادراری بهبود پیدا کند.
• ورزش منظم: فعالیت‌های ورزشی مثل دراز و نشست که به تقویت عضلات شکم و لگن کمک می‌کند، می‌تواند به پیشگیری از شب ادراری کمک کند.
• استفاده از تشک‌های مخصوص: استفاده از تشک‌های مخصوص شب ادراری می‌تواند به جذب ادرار کمک کرده و از نظر روحی و بهداشتی موثر باشد.
• کاهش اضطراب: قبل از خواب با خواندن داستان‌های آرامش‌بخش و شاد، اضطراب کودک را کاهش دهید تا به بهبود کیفیت خواب و کاهش شب ادراری کمک شود.
• درمان دارویی: در صورت نیاز و تجویز پزشک، استفاده از داروهای مخصوص می‌تواند در کنترل شب ادراری موثر باشد.

در مجموع درمان‌های موجود برای شب ادراری کودکان شامل روش‌های مختلفی است، که بسته به علت و شدت مشکل انتخاب می‌شوند. نخستین قدم در درمان، مراجعه به پزشک برای شناسایی علل زمینه‌ای است. در واقع درمان‌های دارویی مانند داروهای هورمونی در موارد شدیدتر تجویز می‌شوند. در برخی موارد درمان‌های رفتاری مانند آموزش کنترل مثانه و تکنیک‌های شرطی‌سازی نیز می‌تواند موثر واقع شود. توجه به نیازهای روانی کودک و کاهش استرس‌های احتمالی نیز جز مهمی از درمان است. به طور کلی این روش‌ها می‌توانند با مشاوره و راهنمایی پزشک برای بهبود وضعیت شب ادراری کودک استفاده شوند.

درمان شب ادراری کودکان در خانه

برای درمان شب اداراری کودکان راه‌های مختلفی وجود دارند که تاثیرگذارترین آنها را در ادامه معرفی خواهیم کرد.

تغییرات رفتاری

تکنیک‌های رفتاری کارهایی هستند که می‌توانید برای برنامه‌های شبانه خود یا فرزندتان انجام دهید که شامل دارو نیست. این تکنیک‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• محدود کردن مایعات قبل از خواب: حداقل دو ساعت قبل از خواب به کودک خود چیزی برای نوشیدن ندهید. اطمینان حاصل کنید که کودک شما در طول روز مایعات زیادی می‌نوشد. اگرچه این ممکن است مصرف مایعات آنها را کاهش دهد، اما همیشه از شب ادراری جلوگیری نمی‌کند، اما می‌تواند میزان ادرار کردن آنها در شب را کاهش دهد.
• رفتن به دستشویی قبل از خواب: مطمئن شوید که کودک شما قبل از خواب به دستشویی رفته و مثانه خود را خالی می‌کند. حتی اگر کودک شما هوس یا تمایلی به ادرار کردن ندارد، از او بخواهید چند دقیقه قبل از خواب ادرار کند یا روی توالت بنشیند تا سعی کند مثانه خود را تخلیه کند.
• به فرزندتان برای انجام کارهای مثبت مثل توالت‌رفتن، برچسب تشویقی بدهید.
• امکان دسترسی به توالت را در شب برای کودک آسان کنید.

استفاده از داروها برایدرمان شب ادراری کودکان

داروهای زیر ممکن است به تنهایی یا همراه با تکنیک‌های رفتاری برای درمان شب ادراری استفاده شوند:

• دسموپرسین: این نسخه مصنوعی هورمون وازوپرسین است که باعث می‌شود کلیه‌ها ادرار کمتری تولید کنند. در حدود نیمی از موارد موثر است و در کودکان بزرگتر که ظرفیت مثانه طبیعی دارند نتایج بهتری دارد. این دارو می‌تواند سطح سدیم را در کودکانی که آن را مصرف می‌کنند کاهش دهد، بنابراین باید میزان مایعاتی که کودکتان بعد از شام می‌نوشد را محدود کنید.
• اکسی بوتینین یا تولترودین: این دارو مثانه بیش فعال را با کاهش انقباضات مثانه درمان می کند. می توانید این دارو را با دسموپرسین یا روش هشدار شب ادراری مصرف کنید. ممکن است برای کودکانی که هر شب بیش از یک بار رختخواب را خیس می کنند و در طول روز نیز خیس می کنند، موثر باشد.
• ایمی پرامین: این دارو در حدود 40 درصد موارد با افزایش سیگنال های مغزی به قسمت های مختلف بدن، مانند مثانه، از شب ادراری جلوگیری می کند. ارائه دهنده شما از هرگونه تداخل دارویی یا عوارض جانبی مرتبط با این دارو که ممکن است مضر باشد به شما اطلاع می دهد.
• سولیفناسین: یک داروی آنتی کولینرژیک است که تکانه های عصبی را برای جلوگیری از مثانه بیش فعال کنترل می کند. این دارو عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای آنتی کولینرژیک سنتی دارد.
• کلرید تروسپیوم: دارویی که با مسدود کردن گیرنده های سلولی عضلانی روی دیواره مثانه به شل شدن مثانه کمک می کند. از فعالیت بیش از حد مثانه جلوگیری می کند.

کارهایی که نباید در خانه انجام دهید!

• فرزندتان را به دلیل شب ادرای تنبیه نکنید. این کار تقصیر او نیست و تنبیه شما موجب بدتر شدن این مشکل در او می‌شود.
• به کودکتان نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل چای، نوشابه و قهوه ندهید، این نوشیدنی‌ها موجب افزایش ادرار فرزندتان می‌شود.
• در شب کودک را به طور مرتب بیدار نکنید تا به توالت برود. این کار در درازمدت فایده‌ای برای درمان شب‌ ادراری ندارد.

مراجعه به روان درمانگر

بهترین و کم هزینه‌ترین روش درمان شب ادراری کودکان، مراجعه به به روان درمانگر یا روانشناس کودک است. در این روش، درمانگر با کودک صحبت خواهد کرد و مشکلاتی که باعث شب ادراری وی می‌شوند مانند ترس، استرس و … را موشکافی می‌کند سپس بهترین روش را به والدین برای درمان شب ادراری کودک پیشنهاد می‌دهد. برای درمان این مشکل فرزند خود می‌توانید با مشاوران و روان‌ درمانگران مجرب مرکز روان تحلیلی ایرانیان در ارتباط باشید.

جمع بندی نهایی

علت شب ادراری کودکان هر چیزی که باشد، می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر زندگی آن‌ها و خانواده‌هایشان بگذارد. براساس اهمیت بالا این موضوع، در این مقاله به بررسی علل مختلف شب ادراری از جمله عوامل ژنتیکی، روانشناختی و فیزیولوژیکی پرداخته شده و راهکارهای متعددی برای مدیریت و درمان ادرار شبانه کودکان معرفی کرده‌ایم. در مرکز روان تحلیلی ایرانیان، ما با بهره‌گیری از تیمی متخصص و مجرب، خدمات مشاوره و درمانی مرتبط با مشکلات شب ادراری در کودکان را به خانواده‌ها ارائه می‌دهیم تا در رفع این چالش به طور موثر کمک کرده باشیم.

بنابرابن اگر فرزند شما نیز با مشکل شب ادراری دست و پنجه نرم می‌کند، می‌توانید با تماس با مرکز روان تحلیلی ایرانیان، از مشاوره و درمان حرفه‌ای بهترین کلینیک روانشناسی کودک و نوجوان بهره‌مند شوید. تیم ما متعهد است که بهترین راهکارها و حمایت‌های ممکن را برای شما و فرزندتان فراهم کند. همین امروز با ما تماس بگیرید و گام‌های اولیه برای بهبود وضعیت فرزندتان را بردارید.

پرسش و پاسخ درباره درمان شب ادراری کودکان

1.    تا چه سنی شب ادراری کودکان طبیعی است؟

تا زیر 5 سال شب ادراری در کودکان طبیعی است.

2.    آیا مشکل شب ادراری می‌تواند ارثی باشد؟

بله، اگر یکی از والدین مشکل شب ادراری در کودکی داشته‌است، می‌توانید این مسئله در فرزندش نیز اتفاق بیفتد.

3.    چه عواملی موجب افزایش شب ادراری در بچه‌ها می‌شود؟

مجموعه عوامل مختلفی همچون استرس، اضطراب، رشد دیرهنگام مثانه، عفونت ادراری، خواب بسیار عمیق، دیابت نوع یک و وراژت می‌تواند باعث شب ادراری در کودکان شود.