مشاوره اختلال شخصیت در بزرگسالان
مشاوره اختلال شخصیت در بزرگسالان به حل بسیاری از مشکلات روانی کمک می‌کند. گاهی اوقات انسان‌ها به‌دلایل مختلفی احساس نارضایتی می‌کنند، مضطرب یا افسرده هستند و افکار وسواس‌گونه دارند. این موارد ممکن است فراتر از ناراحتی‌های لحظه‌ای باشند و به‌صورت الگوهای پایدار فکری، هیجانی و رفتاری درآیند و روابط بین‌فردی، عملکرد شغلی و زندگی شخصی و اجتماعی فرد را مختل کنند. در چنین مواردی، روان‌درمانی و مشاوره می‌تواند نجات‌بخش باشد. در این مطلب از مجله روانشناختی، با ما همراه باشید تا در این باره بیشتر صحبت کنیم.
هدف از روان‌درمانی چیست؟
روان‌درمانی، یا گفت‌وگو درمانی، روشی علمی و کارآمد برای کمک به افراد در مقابله با مشکلات روانی، هیجانی و رفتاری است. در این فرایند، فرد با یک درمانگر متخصص صحبت می‌کند تا افکار، احساسات و تجربیات خود را بررسی کرده و به درک عمیق‌تری از مسائل درونی خود برسد. هدف روان‌درمانی کاهش رنج روانی، بهبود روابط بین‌فردی، افزایش آگاهی فردی و تقویت توانایی مقابله با چالش‌های زندگی است. این روش می‌تواند در قالب‌های مختلفی مانند درمان فردی، گروهی، زوج‌درمانی یا خانواده‌درمانی انجام شود.
روان درمانی بیماری های روحی به افراد کمک می‌کند تا ریشه‌های عمیق مشکلات خود را شناسایی کرده و به شیوه‌ای سالم با آن‌ها مقابله کنند. این روش برای درمان افسردگی، اضطراب، وسواس، اختلالات شخصیت و تروماهای دوران کودکی مؤثر است.
اختلال شخصیت چیست؟
این مسئله نوعی اختلال روانی است که در نحوۀ تفکر، احساس و رفتار فرد الگو‌هایی مخرب، پایدار، انعطاف‌ناپذیر و ناسازگار ایجاد می‌کند. در نتیجه‌ی این الگوها، زندگی فردی، عاطفی و اجتماعی فرد دچار بحران‌های بسیاری می‌شود. در این حالت، فرد در مواجهه با اطرافیان و موقعیت‌های عادی و روزمره‌ی زندگی دچار ناسازگاری‌های مداوم می‌شود که آسیب بسیاری به خود او و اطرافیانش وارد می‌سازد و حتی زندگی‌اش را مختل می‌کند.
اختلالات شخصیت ریشه در مشکلات دوران کودکی دارد و در اغلب موارد از اواخر دوره‌ی نوجوانی یا اوایل بزرگ‌سالی آغاز می‌شود و بدون درمان، تا آخر عمر ماندگار باقی می‌ماند. شخصیت مرزی، خودشیفته، ضداجتماعی، و وسواسی برخی از اختلال‌های شناخته‌شده هستند.
افراد دارای اختلال ممکن است:
- احساس کنند دیگران آن‌ها را درک نمی‌کنند.
- روابط ناپایدار و پرتنشی را تجربه کنند.
- در برابر تغییر مقاومت کنند، حتی اگر تغییر به نفع آن‌ها باشد.
- احساس پوچی، بی‌ارزشی، افسردگی یا اضطراب شدید داشته باشند.
- به خود و دیگران آسیب وارد کنند.
در این موارد نیاز به مشاوره اختلال شخصیت در بزرگسالان به شکلی جدی احساس می‌شود.
چرا اختلال‌های شخصیت در بزرگ‌سالی آزاردهنده است؟
بزرگ‌سالی دوره‌ای است که از افراد انتظار می‌رود مسئولیت‌های اجتماعی، شغلی و خانوادگی خود را بپذیرند و به انجام برسانند. وقتی ویژگی‌های شخصیتی مخرب مانع از تطبیق مؤثر با این انتظارات می‌شود، فرد نه‌تنها در روابط خود شکست می‌خورد؛ بلکه ممکن است بهمرور زمان دچار افسردگی، اضطراب یا خشم درونی مزمن شود. نمونه‌هایی از این مشکلات را با هم بخوانیم:
- فرد بالغی که به‌شدت به دیگران وابسته است و نمی‌تواند تصمیم‌های ساده‌ی زندگی‌اش را بدون تأیید آن‌ها بگیرد.
- فردی که اعتمادبهنفس کاذب دارد؛ اما به‌شدت از درون احساس بی‌ارزشی می‌کند.
- بزرگ‌سالی که به‌دلیل بی‌اعتمادی به دیگران، روابط عاطفی خود را از دست می‌دهد.
این تضادهای درونی، افراد را به جایی می‌رساند که شخصیت خودشان به مانعی برای رشد و خوشبختی‌شان تبدیل می‌شود.
با انواع اختلالات شخصیت آشنا شوید
این اختلال‌ها از نظر علمی به 3 خوشه تقسیم می‌شود:
خوشه A: عجیب و غیرعادی
افراد این گروه، رفتارهایی غیرمعمول یا تفکراتی عجیب دارند.
- پارانوئید: بدبینی مفرط و بی‌اعتمادی به دیگران
- اسکیزوئید: کناره‌گیری شدید اجتماعی و بی‌تفاوتی نسبت به دیگران
- اسکیزوتایپی: تفکرات جادویی، رفتارهای عجیب و مشکلات شدید در روابط اجتماعی
خوشه B: نمایشی و هیجانی
این عده دارای رفتارهای نمایشی، هیجانی و غیرقابل پیش‌بینی هستند.
- ضداجتماعی: بی‌توجهی به حقوق دیگران، رفتارهای خلاف‌کارانه بدون احساس گناه
- مرزی: بی‌ثباتی شدید در روابط، احساسات و تصویر ذهنی از خود (خودانگاره)
- نمایشی: تمایل شدید به جلب‌توجه و رفتارهای نمایشی
- خودشیفته: خودبزرگ‌بینی، نیاز به تحسین مفرط و بی‌توجهی به نیازهای دیگران
خوشه C: اضطرابی و ترس‌محور
این دسته درگیر ترس‌ها و اضطراب‌های شدید هستند:
- اجتنابی: حساسیت بیش از حد به طرد شدن و پرهیز کردن از روابط اجتماعی
- وابسته: نیاز مفرط به حمایت و مراقبت، ناتوانی در تصمیم‌گیری مستقل
- وسواسی – جبری: اشتغال ذهنی با نظم، کمال‌گرایی و کنترل بیش از حد
هر کدام از این اختلالات شخصیت الگوهای خاصی دارند که می‌تواند زندگی فرد و اطرافیانش را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد. تشخیص درست و دقیق توسط روان‌شناس اهمیت ویژه‌ای در روند درمان دارد.
چه افرادی مستعد ابتلا به اختلالات شخصیت هستند؟
در اینجا برخی از ویژگی‌ها و عوامل خطرساز که ممکن است فرد را مستعد ابتلا به این اختلال کند آورده شده است:
عوامل ژنتیکی
افرادی که در خانواده‌شان سابقه‌ی مشکلات روانی و شخصیتی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این مشکل هستند.
تجربه‌های آسیب‌زا (تروما) در دوران کودکی
کودکان و نوجوانانی که تجربه‌های آسیب‌زا مانند آزار جسمی، جنسی یا روانی داشته‌اند، بیشتر به اختلال دچار می‌شوند. این تجربه‌ها می‌توانند تأثیرات منفی در رشد روانی و اجتماعی فرد بگذارند و موجب بروز الگوهای فکری و رفتاری ناسالم شوند.
عوامل محیطی و اجتماعی
کسانی که در محیط‌های خانوادگی یا اجتماعی پرتنش و ناسالم بزرگ می‌شوند (مانند خانواده‌های دچار اعتیاد، طلاق‌های مکرر یا روابط پرخاشگرانه)، ممکن است در بزرگ‌سالی دچار اختلالات شخصیت شوند. دوران کودکی ناسالم می‌تواند موجب کاهش اعتمادبهنفس و عزت‌نفس، افزایش اضطراب و دشواری در برقراری ارتباط شود.
اختلال‌های روانی یا ویژگی‌های شخصیتی خاص
گاهی ابتلای افراد به اختلال‌های روانی، مانند اضطراب و افسردگی، یا برخی ویژگی‌های شخصیتی خاص، آن‌ها را در برابر فشارهای روانی آسیب‌پذیرتر می‌کند.
- افراط در کمال‌گرایی: افرادی که دچار کمال‌گرایی شدید هستند ممکن است دچار اختلال وسواسی – جبری شوند.
- عدم انعطاف‌پذیری: کسانی که نمی‌توانند با شرایط جدید یا تغییرات در زندگی کنار بیایند، ممکن است به اختلال اجتنابی یا شخصیت مرزی دچار شوند.
- بی‌اعتمادی شدید: حس بدبینی و بی‌اعتمادی درصورت درمان‌نشدن می‌تواند به اختلال پارانوئید منجر شود.
مشاوره اختلال شخصیت در بزرگسالان چگونه به آنان کمک می‌کند؟
مشاوره اختلال شخصیت در بزرگسالان با هدف شناسایی و تغییر الگوهای عمیق و ریشه‌دار فکری، هیجانی و رفتاری انجام می‌شود. در این مسیر، درمانگر به بیمار کمک می‌کند تا به درک عمیق‌تری از خود برسد و بتواند در موقعیت‌های زندگی واکنش‌هایی سالم و بالغانه نشان دهد. مهم‌ترین اهداف مشاوره عبارت‌اند از:
- افزایش آگاهی از الگوهای ناسالم
- ارتقای مهارت‌های مقابله‌ای
- بهبود روابط بین‌فردی
- کاهش علائم روانی مانند اضطراب یا افسردگی
یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی در این حوزه، روان درمانی روانکاوانه است که بر پایهٔ نظریه‌های «زیگموند فروید» و پیروان او شکل گرفته است. در این نوع درمان، هدف اصلی شناخت و پردازش تعارض‌ها، هیجانات و الگوهای ناهشیار است که بر رفتار، احساسات و روابط فرد تأثیر می‌گذارند.
روان‌کاوی: نگاهی به ریشه‌های ناخودآگاه
روان‌کاوی یکی از روش‌های عمیق برای درمان اختلال‌ها و مشکلات شخصیتی است. این شیوه بر این فرض استوار است که بسیاری از مشکلات روانی ریشه در تجربه‌های تلخ و آسیب‌زای دوران کودکی دارند. درمانگر با تکیه بر تکنیک‌های روان‌درمانی به فرد کمک می‌کند تا با بخش‌های نادیده گرفته شده یا سرکوب شده‌ی ذهن خود روبه‌رو شود. روان‌کاوی پلی است بین رنج‌های کنونی و زخم‌های کهنه‌ای که سال‌ها پنهان مانده‌اند. وقتی زخم‌ها و دردهای فراموش‌شده کشف شوند و به سطح آگاهی فرد برسند، راه برای درمان آن‌ها هموار می‌شود.
جمع‌بندی
شخصیت هر فرد شبیه یک نقشه‌ی اولیه برای سفر زندگی اوست، اما وقتی این نقشه اشتباه ترسیم شده باشد، هر قدمی می‌تواند منجر به سردرگمی و رنج شود. افرادی که در کودکی و نوجوانی با استرس‌ها و آسیب‌های روانی شدید روبه‌رو می‌شوند، ممکن است در بزرگ‌سالی به انواع اختلال‌های شخصیت دچار شوند. این افراد اغلب؛ مهارت کمتری در کنترل احساسات خود دارند، ناسازگار هستند و واکنش‌های افراطی یا ناپایدار از خود نشان می‌دهند. در برخی موارد اختلال‌ها می‌توانند جنبه‌ی ارثی نیز داشته باشند.
خوشبختانه، با کمک مشاوره اختلال شخصیت در بزرگسالان و استفاده از روش‌های علمی نظیر روان‌کاوی و درمان دارویی، می‌توان بخش‌های مخرب شخصیت را بازشناخت و مسیر جدیدی را برای رشد و شکوفایی فرد ترسیم کرد. برای رزرو وقت با بهترین مشاوران در این زمینه می‌توانید به سایت روان تحلیلی مراجعه نمایید.
دیدگاهتان را بنویسید