جویدن ناخن در کودکان: علت‌ها، بهترین روش‌های درمانی و ترک آن

جویدن ناخن در کودکان یکی از رفتارهای شایع در میان آن‌ها به شمار می‌رود، که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند استرس، اضطراب، کنجکاوی یا حتی تقلید از دیگران باشد. این عادت که در دسته عادت‌های عصبی قرار می‌گیرد، اگرچه ممکن است در برخی مواقع به کاهش استرس کودک کمک کند، اما تداوم آن می‌تواند به مشکلات بیشتری منجر شود. از جمله این مشکلات می‌توان به آسیب به بافت‌های ناخن و پوست اطراف آن و همچنین عفونت‌های ناشی از آن اشاره کرد. در این مقاله از مجله روانشناختی به بررسی علت جویدن ناخن در کودکان و تاثیرات منفی آن بر رشد و بهداشت آن‌ها خواهیم پرداخت. همچنین با هدف ترک جویدن ناخن در کودکان، به معرفی روش‌های موثر و کاربردی برای کمک به والدین در مدیریت و کنترل این عادت پرداخته خواهد شد.

علل جویدن ناخن در کودکان

بی‌حوصلگی

بی‌حوصلگی یکی از علل شایع جویدن ناخن در بسیاری از کودکان است. هنگامی که کودک در محیط‌های خسته‌کننده مانند کلاس‌های درسی طولانی با تحرک کم و زمان‌های انتظار بالا قرار می‌گیرد، ممکن است به این رفتار روی بیاورد. جویدن ناخن در این شرایط به عنوان یک روش خودمدیریتی برای گذراندن زمان و کاهش احساس کسالت عمل می‌کند. بی‌حوصلگی می‌تواند موجب افزایش اضطراب و استرس کودک شود که به نوبه خود به استمرار این عادت منجر می‌شود. برای مقابله با این مشکل ایجاد فعالیت‌های جذاب و تحرک‌زا می‌تواند به کاهش بی‌حوصلگی و جلوگیری از بروز این رفتار کمک کند.

استرس و اضطراب

جویدن ناخن در کودکان می‌تواند بر اثر استرس و اضطراب باشد؛ این رفتار معمولا زمانی مشاهده می‌شود که کودک در معرض فشارهای روانی یا محیطی مانند امتحانات، تغییرات خانوادگی، یا مشکلات اجتماعی قرار دارد. جویدن ناخن به عنوان یک مکانیزم تطبیقی برای کاهش سطح استرس و ایجاد احساس آرامش عمل می‌کند. این عادت می‌تواند به طور موقت به کودک احساس تسکین بدهد، اما در صورتی که استرس و اضطراب مداوم باشد، ممکن است این رفتار به یک عادت دائمی تبدیل شود. برای مدیریت این وضعیت، اهمیت دارد که والدین به شناسایی و کاهش منابع استرس پرداخته و از تکنیک‌های آرام‌سازی و مشاوره استفاده کنند.

ژنتیک و وراثت

ژنتیک و وراثت نقش مهمی در ایجاد عادات عصبی مانند جویدن ناخن در کودکان دارند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این رفتار می‌تواند در خانواده‌ها به ارث برسد، به این معنا که اگر یکی از والدین یا اعضای خانواده در کودکی به این عادت مبتلا بوده باشند، احتمال بروز آن در کودک نیز بیشتر است. ژنتیک می‌تواند با تاثیرگذاری بر ویژگی‌های شخصیتی و تمایل به رفتارهای عصبی، به ظهور این عادت کمک کند. همچنین الگوهای رفتاری خانواده و نحوه واکنش والدین به استرس و اضطراب می‌تواند در انتقال این عادت به نسل‌های بعدی نقش داشته باشد. درک این جنبه‌های وراثتی می‌تواند به توسعه استراتژی‌های موثرتر در مدیریت و درمان جویدن ناخن کمک کند.

تقلید از عادت دیگران

تقلید از عادت‌های دیگران یکی دیگر از علل جویدن ناخن در کودکان است. کودکان به طور طبیعی تمایل به تقلید از رفتارهای بزرگ‌ترها و همسالان خود دارند. اگر کودک شاهد جویدن ناخن توسط اعضای خانواده، دوستان یا حتی در رسانه‌ها باشد، ممکن است این رفتار را به عنوان یک الگو در نظر بگیرد و آن را به کار ببندد. این عادت به ویژه در موقعیت‌هایی که کودک در حال برقراری ارتباط یا بازی با دیگران است، بیشتر مشاهده می‌شود. برای کاهش این تاثیر مهم است که والدین الگوهای رفتاری مثبت را معرفی کنند و به کودکان آموزش دهند که چگونه با احساسات و استرس خود به روش‌های سالم‌تری مقابله کنند.

عوارض خوردن ناخن در کودکان

• ورود باکتری و میکروب به بدن: جویدن ناخن می‌تواند باعث ورود مقدار زیادی باکتری و میکروب به بدن شود؛ که ممکن است منجر به بروز عفونت‌های جدی در ناحیه دهان و دیگر قسمت‌های بدن شود.
• ایجاد عفونت در ناحیه اطراف ناخن: تماس مداوم انگشت با دهان و جویدن ناخن می‌تواند به عفونت‌های پوستی و التهاب در ناحیه اطراف ناخن منجر شود.
• آسیب به دندان‌ها: جویدن ناخن می‌تواند باعث خراش و آسیب به لثه‌ها، سست شدن دندان‌ها، و حتی شکستن یا لب‌پر شدن دندان‌ها شود. در برخی موارد ممکن است مینای دندان نیز تحت تاثیر قرار بگیرد.
• مشکلات گوارشی و عفونت: ورود مواد شیمیایی از لاک ناخن به داخل بدن و عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها می‌تواند به مشکلات گوارشی مانند عفونت معده منجر شود.

برای کاهش این عوارض و کمک به ترک جویدن ناخن در کودکان، شناسایی و درمان علل اصلی این عادت و استفاده از روش‌های درمانی مناسب ضروری است.

بهترین روش‌های درمانی برای ترک ناخن جویدن کودکان

ارتباط و صمیمیت بیشتر با کودک

در راستای درمان جویدن ناخن، با برقراری گفت‌وگوهای باز و حمایت عاطفی، کودک احساس امنیت بیشتری پیدا کرده و ممکن است رفتارهای عصبی کمتری از خود نشان دهد. بنابراین در وهله اول به سراغ این روش بروید.

کوتاه کردن مداوم ناخن‌های کودک

کوتاه کردن منظم ناخن‌های کودک می‌تواند از جویدن ناخن در کودکان جلوگیری کند. ناخن‌های کوتاه‌تر کمتر قابل جویدن هستند و این کار می‌تواند به کاهش تحریک و وسوسه‌های ناشی از این عادت کمک کند. این روش به راحتی و بدون نیاز به هزینه‌های اضافی قابل اجراست.

وعده پاداش و جایزه به کودک

تشویق کودک با ارائه پاداش و جایزه به ازای ترک جویدن ناخن می‌تواند انگیزه مثبتی برای تغییر رفتار ایجاد کند. تعیین اهداف کوچک و جوایز مناسب، به کودک کمک می‌کند تا به تدریج عادت خود را ترک کرده و در پی پاداش‌ها باشد.

استفاده از داروها و لاک‌های مخصوص

این روش می‌تواند به عنوان یک روش مکمل برای ترک این عادت موثر باشد. در واقع محصولاتی با طعم‌های ناخوشایند یا ویژگی‌های خاص، احساس ناخوشایندی را به کودک منتقل کرده و او را از ادامه جویدن ناخن بازمی‌دارند.

چه موقع باید نگران ناخن جویدن کودکان باشید؟

اگر جویدن ناخن در کودک شما شدید و مداوم شده و منجر به آسیب‌های جدی مانند درد و خونریزی انگشتان یا رفتارهای نگران‌کننده دیگری مانند کندن پوست یا مشکلات خواب شده است، حتما با پزشک مشورت کنید. همچنین اگر این عادت به طور ناگهانی و سریع افزایش یافته، مراجعه به مرکز روان تحلیلی ایرانیان برای مشاوره تخصصی می‌تواند کمک‌کننده باشد.

متخصصان ما با تجربه و دانش در زمینه روانشناسی کودک و نوجوان، آماده‌اند تا با ارائه مشاوره‌های تخصصی و برنامه‌های درمانی کارآمد، به شما در مدیریت این مشکل و تضمین سلامت روانی فرزندتان کمک کنند. اکنون بهترین زمان برای شروع این مسیر است؛ با ما تماس بگیرید و از خدمات حرفه‌ای ما بهره‌مند شوید.

جمع بندی نهایی

در این مقاله به بررسی عمیق علل اصلی جویدن ناخن در کودکان از جمله بی‌حوصلگی، استرس و اضطراب، ژنتیک و وراثت، و تقلید از عادت‌های دیگران پرداخته شد. این رفتار علاوه بر اینکه می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات روانی و عاطفی باشد، عوارض جسمی از جمله آسیب به ناخن‌ها و پوست اطراف آن و خطر بروز عفونت نیز به دنبال دارد. در این راستا به منظور پیشگیری و درمان این عادت، مجموعه‌ای از بهترین روش‌های درمانی معرفی شد؛ از جمله تقویت ارتباط و صمیمیت با کودک، کوتاه کردن منظم ناخن‌ها، ارائه پاداش به کودک برای ترک این عادت، و استفاده از داروها و لاک‌های مخصوص. این روش‌ها می‌توانند به والدین در کاهش و از بین بردن این عادت کمک کنند.