بازی درمانی کودکان طلاق: مزایا و نحوه ثبت نام
براساس آمار، %25 کودکانی که والدینشان از هم جدا می‌شوند، مشکلات رفتاری یا عاطفی متعددی را تجربه می‌کنند. یکی از روش‌های بسیار عالی برای مهار این مسئله، بازی درمانی است. در این مطلب از مجله روانشناختی، قصد داریم به مزایای بازی درمانی بخصوص برای کودکان طلاق اشاره کنیم. پس تا انتهای آن، همراه ما باشید.
بازی درمانی چیست؟
پیش از آنکه دربارۀ بازی درمانی کودکان طلاق صحبت کنیم، ابتدا باید با مفهوم «بازی درمانی» یا (Play Therapy) آشنا شویم. در بازی درمانی، کودکان با استفاده از بازی، می‌توانند احساسات و افکار خود را راحت‌تر بیان کنند. این روش برای کودکان مثل مشاوره برای بزرگسالان عمل می‌کند و به جای صحبت کردن، از اسباب‌بازی‌ها برای بیان احساسات استفاده می‌شود. بازی درمانی کودک‌محور به کودکان این امکان را می‌دهد که در محیطی امن، احساسات، افکار و تجارب خود را از طریق بازی کشف و بیان کنند. این فرآیند به رشد و پیشرفت آنها کمک می‌کند.
چرا بازی درمانی روی کودکان طلاق موثر است؟
بازی کردن در کودکان، موجب برقراری ارتباطات عصبی در ذهن آنها شده و در رشد سالم آنها تأثیر بسزایی دارد. مراه به یاد داشته‌باشید، توانمندی‌هایی همچون یادگیری، توسعه اجتماعی، عاطفی و حتی حافظه از طریق بازی تقویت و ساخته می‌شود.
تحقیقات نشان داده‌است که اثرات تجارب ناخوشایند در بخش‌های غیرکلامی مغز مانند «هیپوکامپ«، «آمیگدال»، «تالاموس» و «ساقه مغز» ذخیره می‌شوند. در حالی‌که توانایی برقراری ارتباط و پردازش این تجارب در لوب‌های پیشانی مغز قرار دارند.
بازی درمانی، به واسطۀ انجام حرکات فیزیکی و فعالیت‌های نقش‌آفرینی که در آنها تعریف می‌شود، به انتقال خاطرات و احساسات ذخیره‌شده از بخش‌های غیرکلامی مغز به لوب‌های پیشانی کمک می‌کنند، جایی که کودکان می‌توانند این تجارب را به‌طور مؤثر پردازش کنند. با وجود این قابلیت در Play Therapy، کودکان می‌توانند، تجارب دشوار را بدون نیاز به بیان، پردازش کنند و به صورت غیرمستقیم در محیطی امن با آنها مواجه شوند.
مزایای بازی درمانی کودکان طلاق
در ادامه به بررسی کامل مزایای بازی درمانی بر کودکان طلاق می‌پردازیم:
1. بیان احساسات
یکی از فواید بازی درمانی کودکان طلاق این است که به بچه‌ها کمک می‌کند تا به طور نمادین و توسط بازی، احساساتشان را به اطرافیان بیان کنند. این فرآیند، باعث کاهش فشارهای عاطفی کودکان و ارتقای سلامت روانی آنها می‌شود.
2. بهبود مهارت‌های اجتماعی
بازی‌هایی که در بازی درمانی از آنها استفاده می‌شود را می‌توان به عنوان فعالیت‌های اجتماعی در نظر گرفت. با کمک آنها می‌توان مهارت‌های اجتماعی همچون همدلی، همکاری و برقراری ارتباط مؤثر را به بچه‌های طلاق آموزش داد. این مهارت‌ها به کودکان فرصتی خاص می‌دهد تا تعاملات بهتری با محیط و افراد پیرامونشان برقرار کنند.
3. کاهش استرس و اضطراب
تجربۀ طلاق یکی از تجارب سخت و دشوار در زندگی افراد است که موجب افزایش اضطراب در کودکان و بزرگسالان می‌گردد. یکی از روش‌های مفید برای کاهش اضطراب در بچه‌ها، بازی درمانی است. با Play Therapy می‌توان استرس و اضطراب را در کودکان طلاق به شیوه‌ای مثبت و کارآمد مدیریت کرده و کمکشان نمود تا تمامی احساسات منفی را تخلیه کنند و به تعادل برسند.
4. تقویت اعتمادبه‌نفس
از جمله مزایای بازی درمانی، می‌توان به موفقیت‌های کوچکی اشاره کرد که بچه‌ها در طی بازی کسب می‌کنند. این امر، موجب افزایش اعتماد به نفس آنها نه تنها در زمینه رفتاری، بلکه در زندگی آیندۀ آنها می‌شود.
7 تکنیک بازی درمانی کودکان طلاق
در این بخش به تکنیک‌های بازی درمانی اشاره می‌کنیم که می‌توان از آنها برای کودکان طلاق استفاده کرد. از آنجا که بازی درمانی بیشتر برای کودکان زیر 12 سال کارایی دارد، این تکنیک‌ها بیشتر جنبۀ سرگرم‌کننده دارند.
تلفن اسباب بازی
در این روش فضای آزادی برای کودک فراهم می‌شود تا بهتر بتواند سوالاتی که ذهنش را درگیر خود کرده‌است، بپرسد. در این تکنیک، درمانگر با یک تلفن اسباب بازی با کودک گفت‌وگو می‌کند. کودک در این شیوه می‌تواند در مورد هرچیزی که اذیتش می‌کند با درمانگر تلفنی صحبت کند و هر زمان هم که مایل به ادامه نبود، گوشی تلفن را بگذارد و مکالمه دربارۀ آن موضوع به پایان برسد.
رنگ‌آمیزی احساسات
در این روش بازی درمانی کودکان طلاق، یک جعبه مدادرنگی به بچه داده می‌شود. درمانگر به کودک توضیح می‌دهد که هر رنگ نماد چه احساسی است. در مرحلۀ بعدی از کودک می‌خواهد تا یک نقاشی بکشد و هرطور خواست آن را رنگ‌آمیزی کند.
قصه‌گویی
کودکان از طریق شخصیت خیالی تمایل بیشتری دارند تا به ابراز افکار، اندیشه‌ها و نگرش‌های خود بپردازند. تکنیک قصه‌گویی به بچه‌ها کمک می‌کند تا آنچه ذهنشان را درگیر کرده در قالب داستان بیان کنند. قبل از شروع بازی، ابتدا، درمانگر توضیح می‌دهد که یک داستان 3 بخش شروع، میانه و پایان دارد.
در قدم بعدی، کودک با تعریف داستانی برای درمانگر سعی می‌کند به بخش‌های مختلف قصه وفادار بماند. از سوی دیگر، درمانگر نیز در طول داستان، به شخصیت‌ها و احساسات کودک در بخش‌های مختلف قصه توجه می‌کند. این امر موجب می‌شود تا درمانگر به درک عمیقی از حالت احساسی و فکری کودک برسد.
بازی بسکتبال
یکی دیگر از تکنیک‌های بازی درمانی، بازی بسکتبال است. در این روش، درمانگر به کودک کمک می‌کند تا تصوراتش نسبت به طلاق، اصلاح گردد. در این روش، از کودک خواسته می‌شود که یک توپ نرم و کوچک را داخل حلقۀ بسکتبال بیندازد. اگر توپ را داخل حلقه انداخت، جایزۀ کوچکی کودک می‌گیرد. اما اگر توپ داخل حلقه نیفتاد، باید به یک پرسش پاسخ دهد. این امر به همۀ بچه‌ها، بخصوص کودکان طلاق کمک می‌کند، تا احساساتشان را بیان کنند یا تصورهای غلط ذهنشان دربارل جدایی والدینشان اصلاح شود.
استفاده از عروسک‌ها یا فیگور اکشن‌ها
یکی دیگر از تکنیک‌های بازی درمانی کودکان طلاق، استفاده از عروسک‌ها یا فیگوراکشن‌های خاص و تولید داستان با کمک آن‌هاست. درمانگر از کودک می‌خواهد تا با کمک اکشن فیگورها و یا عروسک‌های مشهورش، به بیان موقعیتی که در خانه یا مدرسه برایش ترسناک و استرس‌زاست، بپردازد. درمانگر در طول بازی به نحوۀ بیان احساسات کودک با کمک اسباب‌بازی‌ها توجه می‌کند.
آدمک‌های مارشمالویی
یکی از تکنیک‌های بسیار عمیق و کارآمد بازی درمانی کودکان طلاق؛ بازی با آدمک‌های مارشمالویی است. در این روش درمانگر، از کودک می‌خواهد جمله‌ای مانند «وقتی والدینم دعوا می‌کنند، من احساس می‌کنم…» را تکمیل کند. در قدم بعدی، درمانگر از کودک می‌خواهد که 3 آدمک با استفاده از مارشمالو و چوب شور بسازد: یکی برای پدر، یکی برای مادر و یکی برای خودش.
در این مرحله کودک، با کمک مارشمالوها و چوب‌های شور، یک اتفاق واقعی که در خانه دیده است (مثل دعوای والدین، مطابق مثال بالا) را بازسازی می‌کند. درنهایت، کودک تمرین می‌کند که آدمک خودش را از اتاق خارج کند و به مکانی آرام‌تر برود و جمله‌ای تأییدکننده مثل «دعوا کردن مامان و بابا به این معنی نیست که آنها مرا دوست ندارند. آنها مرا خیلی دوست دارند» به خود بگوید.
خانه احساسات با لگو
درمانگر برای شروع این تکنیک، چندین دسته لگو با رنگ‌های مختلف را در اختیار کودک می‌گذارد، هر رنگ نماد یک احساس خاص در کودک است. در قدم بعدی از کودک خواسته می‌شود، خانه‌ای بسازد که نشان‌دهندۀ احساسات او باشد. وقتی کودک بلوک‌ها را اضافه می‌کند، از او می‌خواهد درباره احساسی که انتخاب کرده صحبت کند و مثالی از زمانی که آن را تجربه کرده است، ارائه دهد.
مدت زمان بازی درمانی و تعداد جلسات چقدر است؟
مدت زمان هر جلسه بازی درمانی چیزی حدود 20 تا 50 دقیقه خواهد بود و تعداد جلسات آن نیز چیزی حدود 20 جلسه خواهد بود. البته تعداد جلسات بازی درمانی، بستگی به مشکلات کودک دارد و می‌تواند کمتر یا بیشتر باشد.
و اما سخن آخر
بازی درمانی یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کمک به کودکان در مواجهه با چالش‌هایی همچون طلاق والدین است. البته میزان کارایی این روش، بستگی به سن کودکان، جنسیت و نوع مشکل آنها دارد. اما در کل، این روش با ارائه 7 تکنیک متنوع به کودکان کمک می‌کند تا احساسات خود را بیان کنند، اضطرابشان را کاهش دهند و مهارت‌های اجتماعی و اعتمادبه‌نفسشان را تقویت نمایند.
برای آشنایی با روش‌های پیشرفته بازی‌درمانی می‌توانید به دوره بازی‌درمانی کودکان مرکز روان تحلیلی ایرانیان به عنوان بهترین کلینیک روانشناسی کودک و نوجوان مراجعه کنید و از خدمات متنوع این مرکز، بهره‌مند شوید.
منبع: theranest
دیدگاهتان را بنویسید