تئاتر درمانی برای کودکان
کودکان از طریق بازی جهان پیرامون خود را کشف می‌کنند و اگر از تئاتر درمانی یا بازی برای یادگیری آنان استفاده کنید نتیجه بسیار مطلوبی دریافت می‌کنید. تئاتر درمانی برای کودکان یکی از موثرترین روش‌های روان درمانی است. و شما از طریق تئاتر درمانی به راحتی می‌توانید از مسائلی که به رشد سالم کودک شما آسیب وارد می‌کنند جلوگیری کنید.
در این مقاله از مجله روانشناختی به تاثیرات تئاتر درمانی برای کودکان پرداختیم تا راهنمایی برای والدین و آموزگاران دلسوزیم فراهم کنیم که بتوانند با آسیب کمتری به بهبود شرایط زندگی کودک خود کمک کنند.
تئاتر درمانی یا نمایش درمانی چیست؟
تئاتر درمانی یا نمایش درمانی یکی از روش‌های روان درمانی است که از عناصر تئاتر و نمایش برای حل بحران‌های روحی، روانی و اجتماعی فرد استفاده می‌کند. در این روش افراد به گونه‌ای پویا در در فعالیت‌های نمایشی شرکت می‌کنند؛ از این طریق است که به نحو مستقیم یا غیر مستقیم باعث تغییر و بهبود وضعیت روانی آنان می‌شود.
در این رویکرد درمانی، گروه تحت رهبری یک روان درمانگر یا گروهی از روان درمانگران قرار می‌گیرد تا تمامی فعالیت‌ها هدفمند طراحی و اجرا شوند. تئاتر درمانی یا سایکودرام در جلسات گروهی و کارگاه‌های فردی قابل اجرا است.
نکته قابل توجه در رابطه با نمایش درمانی این است که از این رویکرد برای درمان بیماری‌هایی مانند: اضطراب، افسردگی، اختلالات پرخوری، افزایش اعتماد بنفس و بهبود ارتباطات اجتماعی استفاده می‌شود. نمایش درمانی برای کودکان را اغلب به نحو بازی و نمایش‌های آموزنده، نقش آفرینی، تمرینات انعطاف پذیری و ارتباطی و تمرینات هویتی انجام می‌دهند، تا به نحو تاثیرگذاری به کودکان کمک کنند تا مشکلات خود را بررسی کنند و برای آنان راه حلی بیندیشند.
تاریخچه تئاتر درمانی برای کودکان و نوجوانان
همان‌طور که تئاتردرمانی برای بزرگسالان، در دهه‌های اخیر وارد فرهنگ ایران شده‌است؛ تئاتر درمانی برای کودکان نیز قدمت طولانی‌ای ندارد. هرچند در جهان هم مدت زیادی از این رویکرد درمانی نمی‌گذرد. تنها امری که موجب شد تئاتر درمانی یا سایکودرام در این سال‌ها توسعه بسیاری داشته باشد؛ تاثیرگذاری بسیار بالا بر روی روان فرد بود.
ریشه‌های تئاتر درمانی در جهان:
نمایش درمانی ابتدا به عنوان یک ایده در دهه‌های پس از جنگ جهانی دوم در اروپا و آمریکا پا گرفت و سپس به مرور زمان به دیگر مناطق جهان گسترش یافت.
شکل گیری دراماتراپی در ایران:
این ایده در دهه‌های اخیر در ایران به‌وجود آمده است و توسط مربیان تئاتر، روانشناسان و متخصصان در حوزه کودکان و نوجوانان مورد بررسی و توسعه قرار گرفته است.
توسعه برنامه‌ها در رابطه با تئاتر درمانی یا دراماتراپی:
در سال‌های اخیر تلاش‌های فراونی برای برگزاری برنامه‌های مفید و تاثیرگذار شده است. این برنامه‌ها بیشتر برتمرینات نقش آفرینی، بازی‌های نمایشی، تمرینات ارتباطی و فعالیت‌های هنری متنوع استوار است که به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی، انعطاف‌پذیری و احساسات خود را شناسایی و بهبود ببخشند.
ثاثیرات مثبتی که نمایش درمانی بر روند رشد کودکان گذاشته است
در سنین کودکی و نوجوانی افراد از طریق بازی دنیای پیرامون خود را کشف می‌کنند؛ از این جهت بهترین روش برای آموزش بازی و نمایش است. با سایکودرام کودکان می‌توانید اعتماد بنفس، کاهش استرس و اضطراب، تقویت مهارت‌های ارتباطی، تسهیل فرآیند رشد و تکامل شخصیتی کودکان و نوجوانان را فراهم کنید.
دراماتراپی به عنوان یک زمینه‌های پویا در ایران و به دلیل تاثیرات مثبتی که برای کودکان و نوجوانان داشته است به عنوان یکی از روش‌های درمانی محبوب بین والدین و روانشناسان کودک است. فراموش نکنید که باید کودک خود را در دستان یک متخصص ماهر در این زمینه بسپارید تا بهترین نتیجه را دریافت کنید.
نمایش درمانی به چه شیوه‌ای برگزار می‌شود؟
وابسته به گروهی سنی کودک و نوجوان، روش‌های نمایش درمانی یا سایکودرام متفاوت است. همان‌طور که تا به این لحظه چندین بار تکرار کردیم که هدف اصلی نمایش درمانی بهبود شرایط اجتماعی و روانی جامعه هدف است؛ که با صلاح دید روان درمانگر ممکن است از شیوه‌های موجود استفاده می‌شود. اما در اینجا چند شیوه معمول برگزاری تئاتر درمانی را با هم مرور می‌کنیم.
تمرینات نمایشی و نقش آفرینی:
در این شیوه از دراماتراپی کودکان و نوجوانان با انجام تمریتنات نمایشی و نقش آفرینی فرصتی برای بیان احساسات، تجربیات و مسائل خود پیدا می‌کنند. آنها با بازی کردن نقش‌های مختلف و همکاری با دیگران در تمرینات و نمایش‌ها نه تنها فرصتی برای بیان احساسات مختلف خود پیدا می‌کنند بلکه به درک عمیق‌تری از روابط انسانی می‌رسند.
استفاده از داستان‌ها و پرده‌های نمایشی:
از طریق استفاده از داستان‌های متفاوت کودکان تجربیات احساسی گوناگونی را تجربه کرده و ادبیات این امکان را برایشان فراهم می‌کند تا فن بیان قوی‌تری پیدا کنند.
بازی‌های هنری و خلاقیت:
استفاده از بازی‌های هنری مانند نقاشی، ساخت طرح‌های هنری، ساخت و ساز بازی‌های خلاقانه به کودکان و نوجوانان اجازه می‌دهد تا احساسات و تجربیات خود را به صورت غیرکلامی بیان کنند و از خلاقیت خود استفاده کنند.
فعالیت‌های گروهی:
کودک و نوجوانان در تمام مدت زمانی که در فرآیند نمایش درمانی مشارکت می‌کنند در حال انجام فعالیت گروهی در قالب بازی و نمایش هستند؛ همین موضوع به آنان کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی و همکاری را بهتر بیاموزند و احساس تعلق به گروه را تجربه کنند.
استفاده از روش‌های نوین و تکنولوژی:
در برخی از موارد نمایش درمانی برای کودکان و نوجوانان از لوازم و وسایل تکنولوژی‌های نوین و وسایل دیجیتالی استفاده می‌شود تا محیطی تعاملی و جذاب‌تر را برای آنان فراهم کنند.
مزایای استفاده از تئاتر درمانی یا سایکودرام برای کودکان و نوجوانان در چیست؟
اگر بخواهیم مزایای تئاتر درمانی برای کودکان و نوجوانان را به نحوی خلاصه مرور کنیم باید به چندین موردی اشاره شود که بازدهی بسیار بالایی دارد. این موارد شامل:
- سایکودرام کودکان این امکان را برایشان فراهم می‌کند تا با آزادی و احساس امنیت خاطر به شناخت احساسات خود دست بزنند و آن را بیان کنند؛ در گام‌های بعدی این فرآیندی آموزشی، کودکان و نوجوانان مهارت مدیریت احساسات خود را به‌دست می‌آورند.
- بازی در نقش‌ها و شرکت در تمرینات نمایشی گونان اعتماد بنفس کودکان را تقویت می‌کند. آنها با تجربه موقعیت‌های مختلف و موفقیت در آن موقعیت اعتماد بنفس بیشتری پیدا خواهند کرد.
- تقویت مهارت‌های ارتباطی یکی دیگر از دست آوردهای تئاتر درمانی برای کودکان و نوجوانان است. چنین موقعیت‌هایی امکان تقویت مهارت‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد و راهی سالم را برای برقراری ارتباط برای کودکان و نوجوانان فراهم می‌کند.
- این گونه فعالیت‌ها به دلیل آن که انرژی کودکان را در راستای درستی تخلیه می‌کند موجب آن است که میزان استرس و اضطراب کودکان پایین آید. از جهت دیگر دراماتراپی که در این روند انجام می‌شود به کودکان مهارت کنترل استرس را آموزش داده می‌دهد.
- هرچند که بعضی افراد ذاتا هوش هیجانی بالایی دارند؛ اما دیگر افراد نیز می‌توانید با تمرین هوش هیجانی خود را تقویت کنند. آنان با شناخت و مدیریت بهتر احساسات خود و بهبودی در روابط اجتماعی می‌توانند به راحتی این هوش را در خود تقویت کنند.
- تئاتر درمانی به کودکان و نوجوانان اجازه می‌دهد تا خلاقیت و تفکر انتقادی خود را رشد دهند. آنان در طول فعالیت‌های هنری و نمایشی با چالش‌های از پیش تعیین شده‌ای مواجه می‌شوند که باید برای حل آنان کوشا باشند؛ این امر در ارتقا سطح خلاقیت و تفکر انتقادی سهم بسیاری دارد.
سایکودرام چه مهارتی را به کودکان و نوجوانان می‌آموزد؟
- مهارت ارتباطی
- مهارت‌های همکاری و فعالیت‌های تیمی
- مهارت حل مسئله
- مهارت انعطاف پذیری
- مهارت مدیریت احساسات
نمایش درمانی برای کدام دسته از کودکان و نوجوانان موثر است؟
نمایش درمانی در واقع روشی است که برای طیف گسترده‌ای از چالش‌ها قابل استفاده است و می تواند برای تمامی کودکان و نوجوانان مفید باشد. در ادامه چند مورد اساسی را ذکر خواهیم کرد:
کودکان و نوجوانان دارای استرس و اضطراب
استرس و اضطراب در کودکان می‌تواند ریشه در مسائل بسیاری داشته باشد که روزمره و آینده کودک را تحت شعاع قرار می‌دهد. تئاتر درمانی می تواند برای این دسته از کودکان که با استرس و اضطراب یا نگرانی روانی مواجه هستند، مفید باشد. این روش برای تخلیه هیجانی و بروز احساسات منفی بسیار مثمر ثمر خواهد بود.
کودکان دارای مشکلات اجتماعی و رفتاری:
یادگیری مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی می‌تواند شرایط را برای این دسته از کودکان تسهیل ببخشد و الگوهای رفتاری موثرتری را یاد بگیرند.
کودکان و نوجوانان دارای مشکلات خانوادگی:
در تئاتر درمانی به این دلیل که افراد می‌توانند موقعیت‌های مختلف را تجربه کنند درک بهتری از شرایط خود پیدا می‌کنند و الگوهای بهتری را برای مدیریت روابط خانوادگی آموزش می‌بینند.
کودکان و نوجوانان دارای مشکلات تحصیلی:
مهارت‌هایی از قبیل مطالعه، تمرکز و حل مسئله مسیر یادگیری را عمیق‌تر می‌کند و می‌تواند بر شرایط تحصیلی کودکان و نوجوانان تاثیر مستقیم داشته باشد.
کلام آخر:
یکی از مسائل مهم در جهان مدرن ، چالش‌ها و مسائل مربوط به روان و تربیت کودکان است. از اضطراب و استرس گرفته تا مشکلات رفتاری، اجتماعی و ارتباطی، تمامی موارد مهمی هستند که ممکن است آینده کودک را تحت شعاع قرار دهند. درنظر داشته باشید که تئاتر درمانی برای کودکان می‌تواند آینده آنان را به‌‍طور کلی تغییر دهد و با آرامش و امنیت خاطر روزگار کودکی و نوجوانی را پشت سر بگذارند.
همان‌طور که می‌دانید کودکان و نوجوانان در سنین خاص و حساسی قرار دارند که کوچک‌ترین اشتباه از جانب بزرگسالان می‌تواند آسیب جدی بر آنان وارد کند. با توجه به این مهم مرکز روان تحلیلی ایرانیان سال‌ها در تلاش بوده است که با کیفیت‌ترین دوره‌های تئاتر برای کودکان را برگزار کند که تمامی این دوره‌ها زیر نظارت علمی خانم دکتر مهدیه معین الغربایی و جناب دکتر محمد صنعتی هستند. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.
دیدگاهتان را بنویسید