تئاتر درمانی برای کودکان
کودکان از طریق بازی جهان پیرامون خود را کشف می‌کنند و اگر از تئاتر درمانی یا بازی برای یادگیری آنان استفاده کنید نتیجه بسیار مطلوبی دریافت می‌کنید. تئاتر درمانی برای کودکان یکی از موثرترین روش‌های روان درمانی است. و شما از طریق تئاتر درمانی به راحتی می‌توانید از مسائلی که به رشد سالم کودک شما آسیب وارد می‌کنند جلوگیری کنید.
در این مقاله از مجله روانشناختی به تاثیرات تئاتر درمانی برای کودکان پرداختیم تا راهنمایی برای والدین و آموزگاران دلسوزیم فراهم کنیم که بتوانند با آسیب کمتری به بهبود شرایط زندگی کودک خود کمک کنند.
تئاتر درمانی یا نمایش درمانی چیست؟
تئاتر درمانی یا نمایش درمانی یکی از روش‌های روان درمانی است که از عناصر تئاتر و نمایش برای حل بحران‌های روحی، روانی و اجتماعی فرد استفاده می‌کند. در این روش افراد به گونه‌ای پویا در در فعالیت‌های نمایشی شرکت می‌کنند؛ از این طریق است که به نحو مستقیم یا غیر مستقیم باعث تغییر و بهبود وضعیت روانی آنان می‌شود.
در این رویکرد درمانی، گروه تحت رهبری یک روان درمانگر یا گروهی از روان درمانگران قرار می‌گیرد تا تمامی فعالیت‌ها هدفمند طراحی و اجرا شوند. تئاتر درمانی یا سایکودرام در جلسات گروهی و کارگاه‌های فردی قابل اجرا است.
نکته قابل توجه در رابطه با نمایش درمانی این است که از این رویکرد برای درمان بیماری‌هایی مانند: اضطراب، افسردگی، اختلالات پرخوری، افزایش اعتماد بنفس و بهبود ارتباطات اجتماعی استفاده می‌شود. نمایش درمانی برای کودکان را اغلب به نحو بازی و نمایش‌های آموزنده، نقش آفرینی، تمرینات انعطاف پذیری و ارتباطی و تمرینات هویتی انجام می‌دهند، تا به نحو تاثیرگذاری به کودکان کمک کنند تا مشکلات خود را بررسی کنند و برای آنان راه حلی بیندیشند.
تاریخچه تئاتر درمانی برای کودکان و نوجوانان
همان‌طور که تئاتردرمانی برای بزرگسالان، در دهه‌های اخیر وارد فرهنگ ایران شده‌است؛ تئاتر درمانی برای کودکان نیز قدمت طولانی‌ای ندارد. هرچند در جهان هم مدت زیادی از این رویکرد درمانی نمی‌گذرد. تنها امری که موجب شد تئاتر درمانی یا سایکودرام در این سال‌ها توسعه بسیاری داشته باشد؛ تاثیرگذاری بسیار بالا بر روی روان فرد بود.
ریشه‌های تئاتر درمانی در جهان:
نمایش درمانی ابتدا به عنوان یک ایده در دهه‌های پس از جنگ جهانی دوم در اروپا و آمریکا پا گرفت و سپس به مرور زمان به دیگر مناطق جهان گسترش یافت.
شکل گیری دراماتراپی در ایران:
این ایده در دهه‌های اخیر در ایران به‌وجود آمده است و توسط مربیان تئاتر، روانشناسان و متخصصان در حوزه کودکان و نوجوانان مورد بررسی و توسعه قرار گرفته است.
توسعه برنامه‌ها در رابطه با تئاتر درمانی یا دراماتراپی:
در سال‌های اخیر تلاش‌های فراونی برای برگزاری برنامه‌های مفید و تاثیرگذار شده است. این برنامه‌ها بیشتر برتمرینات نقش آفرینی، بازی‌های نمایشی، تمرینات ارتباطی و فعالیت‌های هنری متنوع استوار است که به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا مهارت‌های اجتماعی، انعطاف‌پذیری و احساسات خود را شناسایی و بهبود ببخشند.
ثاثیرات مثبتی که نمایش درمانی بر روند رشد کودکان گذاشته است
در سنین کودکی و نوجوانی، افراد با بازی دنیای پیرامون خود را کشف می‌کنند. به همین دلیل بهترین روش آموزش، بازی و نمایش است. با سایکودرام می‌توانید اعتمادبه‌نفس کودک را افزایش دهید، استرس و اضطراب را کاهش دهید، مهارت‌های ارتباطی را تقویت کنید و به رشد و تکامل شخصیتی او کمک کنید.
دراماتراپی در ایران به‌عنوان روشی پویا و مؤثر شناخته می‌شود. این روش به دلیل اثرات مثبت خود بر کودکان و نوجوانان، بین والدین و روانشناسان کودک محبوبیت زیادی دارد. فراموش نکنید که برای رسیدن به بهترین نتیجه باید کودک خود را به دست یک متخصص ماهر بسپارید
نمایش درمانی به چه شیوه‌ای برگزار می‌شود؟
وابسته به گروهی سنی کودک و نوجوان، روش‌های نمایش درمانی یا سایکودرام متفاوت است. همان‌طور که تا به این لحظه چندین بار تکرار کردیم که هدف اصلی نمایش درمانی بهبود شرایط اجتماعی و روانی جامعه هدف است؛ که با صلاح دید روان درمانگر ممکن است از شیوه‌های موجود استفاده می‌شود. اما در اینجا چند شیوه معمول برگزاری تئاتر درمانی را با هم مرور می‌کنیم.
تمرینات نمایشی و نقش آفرینی:
در این شیوه از دراماتراپی کودکان و نوجوانان با انجام تمریتنات نمایشی و نقش آفرینی فرصتی برای بیان احساسات، تجربیات و مسائل خود پیدا می‌کنند. آنها با بازی کردن نقش‌های مختلف و همکاری با دیگران در تمرینات و نمایش‌ها نه تنها فرصتی برای بیان احساسات مختلف خود پیدا می‌کنند بلکه به درک عمیق‌تری از روابط انسانی می‌رسند.
استفاده از داستان‌ها و پرده‌های نمایشی:
از طریق استفاده از داستان‌های متفاوت کودکان تجربیات احساسی گوناگونی را تجربه کرده و ادبیات این امکان را برایشان فراهم می‌کند تا فن بیان قوی‌تری پیدا کنند.
بازی‌های هنری و خلاقیت:
استفاده از بازی‌های هنری مانند نقاشی، ساخت طرح‌های هنری، ساخت و ساز بازی‌های خلاقانه به کودکان و نوجوانان اجازه می‌دهد تا احساسات و تجربیات خود را به صورت غیرکلامی بیان کنند و از خلاقیت خود استفاده کنند.
فعالیت‌های گروهی:
کودک و نوجوانان در تمام مدت زمانی که در فرآیند نمایش درمانی مشارکت می‌کنند در حال انجام فعالیت گروهی در قالب بازی و نمایش هستند؛ همین موضوع به آنان کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی و همکاری را بهتر بیاموزند و احساس تعلق به گروه را تجربه کنند.
استفاده از روش‌های نوین و تکنولوژی:
در برخی از موارد نمایش درمانی برای کودکان و نوجوانان از لوازم و وسایل تکنولوژی‌های نوین و وسایل دیجیتالی استفاده می‌شود تا محیطی تعاملی و جذاب‌تر را برای آنان فراهم کنند.
مزایای استفاده از تئاتر درمانی یا سایکودرام برای کودکان و نوجوانان در چیست؟
اگر بخواهیم مزایای تئاتر درمانی برای کودکان و نوجوانان را به نحوی خلاصه مرور کنیم باید به چندین موردی اشاره شود که بازدهی بسیار بالایی دارد. این موارد شامل:
-
شناخت و مدیریت احساسات: سایکودرام به کودکان کمک می‌کند احساسات خود را بشناسند، بیان کنند و مهارت مدیریت آنها را یاد بگیرند.
-
افزایش اعتمادبه‌نفس: بازی در نقش‌ها و تمرینات نمایشی، اعتمادبه‌نفس کودکان را تقویت می‌کند.
-
تقویت مهارت‌های اجتماعی: تجربه موقعیت‌های مختلف باعث رشد مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی می‌شود.
-
کاهش استرس و اضطراب: این فعالیت‌ها با تخلیه انرژی در مسیر درست، استرس را کم کرده و مهارت کنترل آن را آموزش می‌دهند.
-
رشد هوش هیجانی: کودکان با شناخت احساسات و بهبود روابط اجتماعی، هوش هیجانی خود را تقویت می‌کنند.
-
پرورش خلاقیت و تفکر انتقادی: تئاتر درمانی با ایجاد چالش‌های نمایشی، زمینه رشد خلاقیت و تقویت تفکر انتقادی را فراهم می‌کند.
سایکودرام چه مهارتی را به کودکان و نوجوانان می‌آموزد؟
- مهارت ارتباطی
- مهارت‌های همکاری و فعالیت‌های تیمی
- مهارت حل مسئله
- مهارت انعطاف پذیری
- مهارت مدیریت احساسات
نمایش درمانی برای کدام دسته از کودکان و نوجوانان موثر است؟
نمایش درمانی در واقع روشی است که برای طیف گسترده‌ای از چالش‌ها قابل استفاده است و می تواند برای تمامی کودکان و نوجوانان مفید باشد. در ادامه چند مورد اساسی را ذکر خواهیم کرد:
کودکان و نوجوانان دارای استرس و اضطراب
استرس و اضطراب در کودکان می‌تواند ریشه در مسائل بسیاری داشته باشد که روزمره و آینده کودک را تحت شعاع قرار می‌دهد. تئاتر درمانی می تواند برای این دسته از کودکان که با استرس و اضطراب یا نگرانی روانی مواجه هستند، مفید باشد. این روش برای تخلیه هیجانی و بروز احساسات منفی بسیار مثمر ثمر خواهد بود.
کودکان دارای مشکلات اجتماعی و رفتاری:
یادگیری مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی می‌تواند شرایط را برای این دسته از کودکان تسهیل ببخشد و الگوهای رفتاری موثرتری را یاد بگیرند.
کودکان و نوجوانان دارای مشکلات خانوادگی:
در تئاتر درمانی به این دلیل که افراد می‌توانند موقعیت‌های مختلف را تجربه کنند درک بهتری از شرایط خود پیدا می‌کنند و الگوهای بهتری را برای مدیریت روابط خانوادگی آموزش می‌بینند.
کودکان و نوجوانان دارای مشکلات تحصیلی:
مهارت‌هایی از قبیل مطالعه، تمرکز و حل مسئله مسیر یادگیری را عمیق‌تر می‌کند و می‌تواند بر شرایط تحصیلی کودکان و نوجوانان تاثیر مستقیم داشته باشد.
کلام آخر:
یکی از مسائل مهم در جهان مدرن، روان و تربیت کودکان است. اضطراب و استرس، مشکلات رفتاری، اجتماعی و ارتباطی از جمله چالش‌هایی هستند که می‌توانند آینده کودک را تحت تأثیر قرار دهند. تئاتر درمانی برای کودکان راهی مؤثر است که آینده آنان را تغییر می‌دهد. این روش کمک می‌کند کودکان با آرامش و امنیت خاطر، دوران کودکی و نوجوانی خود را پشت سر بگذارند.
کودکان و نوجوانان در سنین خاص و حساسی قرار دارند. کوچک‌ترین اشتباه بزرگسالان می‌تواند آسیب جدی به آنها وارد کند. با توجه به این موضوع، مرکز روان‌تحلیلی ایرانیان سال‌هاست که دوره‌های تخصصی تئاتر درمانی برای کودکان را برگزار می‌کند. تمام این دوره‌ها زیر نظر علمی خانم دکتر مهدیه معین‌الغربایی و جناب دکتر محمد صنعتی اجرا می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.
دیدگاهتان را بنویسید