آیا پرخوری عصبی را می توان به کمک روانشناسی مدیریت و درمان کرد؟
پرخوری عصبی یا پرخوری هیستریک، نوعی اختلال خوردن است که به طور معمول تحت تاثیر شرایط روانی فرد قرار می‌گیرد. این اختلال می‌تواند به شدت زندگی روزمره فرد را تحت تاثیر قرار داده و در مواردی حتی به سلامتی جسمی و روانی او آسیب بزند. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است احساس وسواس درباره غذا خوردن و وزن خود داشته باشند که می‌تواند منجر به رفتارهای ناسالم و خطرناک در مورد تغذیه و سلامتی‌شان شود. از این رو، درمان پرخوری عصبی در روانشناسی حائز اهمیت است، چرا که علم روانشناسی می‌تواند با استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های مختلف، به مدیریت و درمان این اختلال کمک کند.
در این مطلب از مجله روانشناختی مرکز روان تحلیلی ایرانیان در مورد درمان پرخوری عصبی در روانپزشکی صحبت می‌کنیم و شما را با پرخوری عصبی و علت آن آشنا می‌کنیم. همچنین می‌توانید در اینجا با سریع ترین راه های درمان پرخوری عصبی آشنا شوید و انواع پرخوری عصبی و علائم اختلال خوردن را به خوبی بشناسید.
پرخوری عصبی چیست؟
پرخوری عصبی ( بولیمیا) یا همان غذا خوردن احساسی، یک الگوی رفتاری است که در آن فرد از مصرف غذا به عنوان یک مکانیسم مقابله برای کنترل و کاهش استرس، افسردگی یا سایر احساسات منفی استفاده می‌کند، بدون اینکه حتی احساس گرسنگی فیزیولوژیکی داشته باشد.
به بیانی دیگر وقتی فرد در مواجهه با استرس یا احساسات نامطلوب، به جای راه‌های سالم برای مدیریت استرس مانند ورزش، تماشای فیلم، یا مطالعه، به غذا متوسل می‌شود، پرخوری عصبی اتفاق می‌افتد. این الگوی رفتاری می‌تواند به مشکلاتی مانند اضافه وزن، اختلالات خوردن، و مشکلات روانی و اجتماعی دیگر منجر شود. بنابراین مدیریت پرخوری عصبی می‌تواند شامل شناسایی عوامل موجبه، آموزش روش‌های مواجهه موثر با استرس، و تقویت مهارت‌های مدیریت احساسات باشد.
علت پرخوری عصبی
پرخوری عصبی زمانی بروز می‌کند که احساسات منفی مانند اضطراب، نگرانی، و استرس درونی افراد تشدید می‌شوند، به خصوص زمانی که غذای مورد علاقه آن‌ها در دسترس است. این افراد به طور طبیعی به غذا به عنوان یک مکانیسم برای فرار یا تسکین متوسل می‌شوند تا احساسات ناخوشایند خود را مدیریت کنند.
از دیدگاه فیزیولوژیکی، استرس باعث افزایش ترشح هورمون کورتیزول از غدد فوق کلیوی می‌شود. این افزایش کورتیزول می‌تواند به افزایش اشتها و تمایل به مصرف غذاهای شیرین، شور، یا چرب منجر شود. این ترشحات هورمونی نشان می‌دهند که پرخوری عصبی به دنبال تسکین احساسات منفی است و این ترغیب به خوردن غذا توسط مغز صورت می‌گیرد.
با این حال، این نیاز به غذا ناشی از گرسنگی فیزیولوژیکی نیست؛ بلکه ناشی از نیاز مغز به تسکین احساسات است. هرچند که استرس معمولا موقتا فروکش می‌کند و سطح کورتیزول به حالت عادی بازمی‌گردد، اما در شرایطی که فرد به طور مداوم با عوامل استرس‌زای روزانه روبرو است و راه‌های مدیریتی مناسب را پیدا نمی‌کند، می‌تواند به افزایش سطح بالای کورتیزول و پرخوری عصبی منجر شود. در این شرایط، می‌توان به سراغ درمان پرخوری عصبی در روانشناسی رفت و از امکان مشاوره با یک روانشناس متخصص به عنوان یک راهکار موثر برای حل این مسئله استفاده کرد.
سریع‌ترین راه درمان پرخوری عصبی
درمان پرخوری عصبی نیاز به رویکردهای متعددی دارد که به طور جدی بر احساسات و رفتارهای فرد تاثیر می‌گذارند. اما اگر به دنبال راه حل سریع‌تر باشید، اجتناب از پرخوری عصبی در لحظه می‌تواند گزینه‌ای مناسب باشد. برای استفاده از این راهکار سریع باید برای مدیریت استرس و احساسات منفی روش‌های جایگزین را به‌کار بگیرید، که در ادامه به چندین مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
درمان پرخوری عصبی در روانشناسی
در صورتی که تغییرات در سبک زندگی و مداخلات خودمراقبتی کافی نباشد و سطح استرس فرد در حال افزایش باشد، باید به سراغ سریع ترین راه درمان پرخوری عصبی بروید. در این راستا مشاوره با یک متخصص تغذیه یا روانپزشک می‌تواند گام موثری در مسیر درمان پرخوری عصبی باشد.
روانپزشکان و روانشناسان متخصص می‌توانند با بررسی علل و عوامل موجبات پرخوری عصبی، به شما راهکارهای مناسبی را ارائه کنند. درمان پرخوری عصبی در روانپزشکی ممکن است شامل مشاوره‌های روانشناختی، آموزش‌های مدیریت استرس، تقویت مهارت‌های مدیریت احساسات، و در صورت لزوم تجویز داروهای مرتبط با پرخوری عصبی باشد.
درمان اختلال خوردن با تمرین مراقبه و ذهن‌آگاهی
درمان اختلال خوردن با تمرین مراقبه و ذهن‌آگاهی می‌تواند یک روش موثر برای کنترل و مدیریت این اختلال باشد. تمرین روزانه مراقبه و ذهن آگاهی، که شامل تمرکز بر روی حالت ذهن و تجربه حال حاضر است، می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند و در نتیجه از افزایش اختلالات خوردن جلوگیری کند.
داشتن فعالیت بدنی برای درمان پرخوری
فعالیت‌های بدنی بخشی حیاتی از روزمرگی زندگی ما هستند که به سلامتی فیزیکی و روانی ما کمک می‌کنند. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل دویدن در فضای باز، پیاده‌روی، یوگا یا حتی استفاده از تجهیزات ورزشی در خانه باشد. تحقیقات نشان داده است که حرکت بدنی در کاهش استرس و احساسات منفی بسیار موثر است. این فعالیت‌ها با افزایش ترشح هورمون‌هایی مانند اندروفین و سروتونین، به افزایش سطح انرژی بدن کمک بسزایی می‌کنند.
علاوه بر اثرات مثبت روانی، ورزش به بهبود سلامت فیزیکی نیز کمک می‌کند. فعالیت بدنی منظم می‌تواند فشار خون را کاهش داده، از بیماری‌های قلبی پیشگیری کند، چاقی را کنترل کرده و حتی مشکلات خواب را بهبود ببخشد. با توجه به این موارد، ترکیبی از ورزش و فعالیت بدنی به عنوان یک درمان جایگزین برای مدیریت پرخوری و استرس توصیه می‌شود.
برداشتن غذاهای محرک از آشپزخانه
بیشتر افراد معمولا غذاهای خاصی را که در واکنش به استرس مصرف می‌کنند، می‌شناسند. بنابراین، پس از شناسایی عوامل استرس‌زا، مرحله بعدی حذف غذاهایی است که در شرایط پر استرس به سراغ آن‌ها می‌روید؛ به ویژه غذاهایی که دارای مقدار زیادی قند یا چربی بالایی باشند. برای جایگزینی این مواد غذایی، بهتر است به گزینه‌های مغذی‌تر و سالم تر مراجعه کنید که می‌توانند به کنترل گرسنگی در موقعیت‌های استرس‌زا کمک کنند.
شناسایی عوامل استرس‌زا
درمان پرخوری عصبی در روانشناسی بر شناسایی عوامل استرس‌زا تاکید دارد؛ آغاز این فرآیند با بررسی و تحلیل رفتارهای شخصی آغاز می‌شود. پیش از ورود به آشپزخانه، اهمیت دارد که از خود بپرسید که آیا واقعا به دلیل گرسنگی است که می‌خواهید غذا بخورید یا اینکه مصرف غذا به دلیل عوامل دیگری از جمله استرس اتفاق می‌افتد.
هر بار که این اتفاق رخ می‌دهد، مهم است که آن را تحلیل کرده و دلایل آن را یادداشت کنید. این تحلیل می‌تواند به شما کمک کند تا مواقع خاصی که باعث پرخوری در شرایط استرس می‌شوند را شناسایی کنید. این آگاهی اولیه می‌تواند ابزاری موثر برای مدیریت و کنترل پرخوری عصبی در مواجهه با عوامل استرس‌زا باشد.
پرخوری عصبی در کودکان و نوجوانان
پرخوری عصبی یکی از اختلالات رایجی است که می‌تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد؛ بنابراین کودکان و نوجوانان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و این اختلال می‌تواند برای این گروه سنی با چالش‌های و مشکلات بسیار جدی روحی و جسمی به همراه باشد. در واقع مشکلات روانی در کودکان همیشه کمتر از سایرین مورد توجه قرار می‌گیرند، بر همین اساس در صورت بروز اختلال پرخوری عصبی، اقدام برای درمان آن نیز به موقع صورت نمی‌گیرد.
به واقع پرخوری عصبی در کودکان نیز مسئله‌ای جدی است که می‌تواند با اختلال در الگوی غذا خوردن آنان نشان داده شود. کودکان مبتلا به این اختلال معمولا بدون کنترل و بیش از حد غذا می‌خورند، که ممکن است با مشکلاتی مانند استفراغ همراه باشد. در صورتی که کودک شما این مشکل را تجربه می‌کند، مراجعه به یک متخصص اطفال ضروری است تا به دستورالعمل‌های لازم برای مدیریت این وضعیت دست پیدا کنید.
این اختلال در مدت زمان کوتاهی (معمولا کمتر از دو ساعت) و بیشتر از نیاز بدنی کودکان اتفاق می‌افتد، و ممکن است حداقل دو بار در هفته و حتی تا سه ماه مداوم باشد. در صورت افزایش شدید، این مشکل ممکن است در یک روز چندین بار تجربه شود.
عوارض پرخوری عصبی در دوران بارداری
خانم‌هایی که از اختلال پرخوری یا کم‌اشتهایی عصبی رنج می‌برند، در دوران بارداری با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شوند. این مشکلات شامل سقط جنین در سه ماه اول بارداری، زایمان زودرس، وضعیت قرارگیری وارونه کودک هنگام زایمان، افسردگی، فشار خون، و خطرات و عوارض پرخوری عصبی در بارداری برای نوزاد است. همچنین، ناهنجاری‌های مادرزادی و کمبود وزن نوزاد هنگام تولد از دیگر عوارض ممکن است.
عوارض اختلال پرخوری در دوران بارداری از نظر جسمی و روانی تاثیرگذار است. بنابراین، توصیه می‌شود که اگر به این اختلال مبتلا هستید، با یک متخصص صحبت کنید. در صورت عدم درمان، این اختلال ممکن است حتی به مادر این احساس را القا کند که نمی‌تواند به اندازه کافی از فرزند خود مراقبت کند، که در نهایت منجر به افسردگی می‌شود.
تفاوت بین پرخوری عصبی و اختلال پرخوری
پرخوری عصبی و اختلال پرخوری دو وضعیت مختلف با ویژگی‌های متفاوت هستند که می‌توان آن‌ها را انواع پرخوری عصبی دانست. در پرخوری عصبی، افراد به طور ناگهانی مقدار زیادی غذا مصرف می‌کنند و سپس به عملیات پاکسازی یا تخلیه می‌پردازند تا از اضافه وزن زیاد جلوگیری کنند. از طرفی دیگر، در اختلال پرخوری، افراد مقدار زیادی غذا مصرف می‌کنند، اما به علت اختلالات رفتاری یا متابولیک، نمی‌توانند وزن خود را کنترل کنند و دچار اضافه وزن یا چاقی می‌شوند.
علائم پرخوری عصبی
برای درمان پرخوری عصبی در روانشناسی تشخیص علائم این اختلال بسیار حائز اهمیت است. این علائم ممکن است علاوه بر مشکلات عاطفی و رفتاری، با تغییرات فیزیکی نیز همراه باشد، که در مجموع این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سوء مصرف مواد به همراه تشدید اضطراب و افسردگی
- حمام رفتن‌های مکرر بعد از غذا
- از دست دادن کنترل
- داشتن احساس گناه در هنگام خوردن غذا
- قطع ارتباطات و تعاملات اجتماعی و روابط دوستانه و خانوادگی
- داشتن ترس شدید از افزایش وزن
- ضعف عضلانی
- کم آبی بدن
- داشتن دوره قاعدگی نامنظم
- داشتن خط فک متورم شده یا گونه‌های متورم شده
- یبوست و رفلاکس اسید و دیگر مشکلات گوارشی
- داشتن چشم‌های پرخون
- غش کردن
- ایجاد خراش و پینه روی بند انگشتان
جمع‌بندی نهایی
درمان پرخوری عصبی در روانشناسی برای افرادی که به این اختلال دچار هستند یک رویکرد چندجانبه است که با افزایش آگاهی از الگوهای رفتاری، و تقویت استراتژی‌های مقابله با استرس همراه است. درمان‌های روانشناسی می‌توانند شامل مشاوره فردی و گروهی، آموزش مهارت‌های مدیریت استرس و اضطراب، و مداخلات رفتاری مبتنی بر ذهن باشند. همچنین تغییر در الگوهای غذایی، شناخت موازنه بین حس واقعی گرسنگی و حس ناخواسته، و تمرین‌های مربوط به اعتماد به نفس و توانایی در مقابله با فشارهای روزمره نیز به درمان پرخوری عصبی کمک می‌کنند. به طور کلی، درمان پرخوری عصبی در روانپزشکی و روانشناسی به منظور ایجاد تغییر در الگوهای رفتاری، تغذیه‌ای و روانی فرد، بر بهبود کیفیت زندگی و رسیدن به رابطه سالم‌تر با غذا تمرکز دارد.
برای درمان پرخوری عصبی و بررسی عوامل استرس‌زا و افسردگی و اضطراب روزمره می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی موجود در سایت، با مرکز روان تحلیلی ایرانیان در ارتباط باشید و برای دریافت سریع خدمات درمانی با متخصصین مجموعه به طور مستقیم ارتباط بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید